رایانش ابری (به انگلیسی: Cloud Computing) مدل رایانشی بر پایه? شبکه‌های رایانه‌ای مانند اینترنت است که الگویی تازه برای عرضه، مصرف و تحویل خدمات رایانشی (شامل زیرساخت، نرم‌افزار، بستر، و سایر منابع رایانشی) با به کارگیری شبکه ارائه می‌کند "رایانش ابری" از ترکیب دو کلمه رایانش و ابر ایجاد شده است. ابر در اینجا استعاره از شبکه یا شبکه‌ای از شبکه‌های وسیع ماننداینترنت است که کاربر معمولی از پشت صحنه و آنچه در پی آن اتفاق می‌افتد اطلاع دقیقی ندارد (مانند داخل ابر) در نمودارهای شبکه‌های رایانه‌ای نیز از شکل ابر برای نشان دادن شبکه? اینترنت استفاده می‌شود. دلیل تشبیه اینترنت به ابر در این است که اینترنت همچون ابر جزئیات فنی‌اش را از دید کاربران پنهان می‌سازد و لایه‌ای از انتزاع را بین این جزئیات فنی و کاربران به وجود می‌آورد. به عنوان مثال آنچه یک ارائه‌دهنده? خدمت نرم‌افزاری رایانش ابری ارائه می‌کند، برنامه‌های کاربردی تجاری برخط است که از طریق مرورگر وب یا نرم‌افزارهای دیگر به کاربران ارائه می‌شود. نرم‌افزارهای کاربردیو اطلاعات، روی سرورها ذخیره می‌گردند و براساس تقاضا در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. جزئیات از دید کاربر مخفی می‌مانند و کاربران نیازی به تخصص یا کنترل در مورد فناوری زیرساخت ابری که از آن استفاده می‌کنند ندارند.[1] . رایانش ترجمه کلمه " Computing" است که در بعضی متون به جای رایانش از محاسبات و پردازش استفاده شده است. البته محاسبات و پردازش معادل کاملی از این کلمه نیست. زیرا بر اساس تعریف واژه نامه‌های معتبر مانند آکسفورد، لانگمن این واژه به معنای استفاده از رایانه و عملیات رایانه‌ها یا اموری است که یک رایانه انجام می‌دهد و محاسبه و پردازش تنها یکی از این امور است. به طور نمونه یک رایانه همانطور که برای اجرای فرامین به محاسبه و پردازش می‌پردازد، به همین ترتیب مدارک و فایل‌ها را در هارد دیسک یا صفحه سخت خود ذخیره می‌کند، امکان ایجاد ارتباط میان افراد را فرآهم می‌آورد که این امور چیزی بیش از یک محاسبه و پردازش صرف است. به علاوه در معنای علوم رایانه معادل‌های دیگری برای کلمات “محاسبه” و “پردازش”وجود دارند، مانند” calculation” و” processing ”، که عدم تمایز این کلمات با یکدیگر میتواند منشاء اشتباه در درک این مفاهیم شود.[2]. رایانش ابری راهکارهایی برای ارائه? خدمات فناوری اطلاعات به شیوه‌های مشابه با صنایع همگانی (آب، برق، تلفن و ...) پیشنهاد می‌کند. این بدین معنی است که دسترسی به منابع فناوری اطلاعات در زمان تقاضا و بر اساس میزان تقاضای کاربر به گونه‌ای انعطاف‌پذیر[واژه‌نامه 1] و مقیاس‌پذیر[واژه‌نامه 2] از راه اینترنت به کاربر تحویل داده می‌شود. همانطور که کاربر تنها هزینه برق یا آب مصرفی خود را می‌پردازد. در صورت استفاده از رایانش ابری نیز کاربر تنها هزینه خدمات رایانشی مورد استفاده خود (اگر هزینه از کاربر دریافت شود) را پرداخت خواهد کرد.
رایانش ابری را گروهی تغییر الگوواره‌ای می‌دانند که دنباله‌روی تغییری است که در اوایل دهه 1980 از مدل رایانه بزرگ[واژه‌نامه 4] به مدل کارخواه-کارساز[واژه‌نامه 5] صورت گرفت.
حال با فرض داشتن چنین منابع و زیرساخت قابل انعطافی رویکردهای مختلفی وجود دارد. رویکرد اول مربوط به حل مسئله در ابر است که با دو نوع مسئله مواجه هستیم. اینکه چگونه این منابع را برای حل مسائل و اجرای کاربردهای مختلف بکار بگیریم در لایه های مختلف ارایه سرویس در مراکز داده مطرح می شود و اینکه چگونه حداکثر کارآیی و سرعت در اجرای مسائل بدست آید تحت عنوان محاسبات فوق سریع و محاسبات علمی شناخته می شود. رویکرد دوم این است که چگونه این زیرساخت را توسعه و بهبود دهیم که جنبه های مختلف امنیتی، کارآیی، شبکه و... را پوشش می دهد. همانطور که از شکل1 نیز قابل استنباط است، هر دو سمت بر هم اثر می گذارند. چرا که طرح مسئله سبب مشخص شدن نیازمندی های بیشتر برای توسعه زیرساخت می شود، و توسعه زیرساخت سبب فرآهم آمدن بستری بهتر برای اجرای مسائل جدیدتر می شود.
شکل 1- شمایی کلی از رایانش ابری و انواع لایه های سرویس
رایانش ابری شرایطی را برای شما فراهم می‌کند تا بتوانید کارآیی مرکزداده را افزایش دهید. تاکنون تحقیقات بسیاری در خصوص نحوه استفاده از رایانش ابری برای حل مسائل انجام شده است. آنچه که هدف همه این تحقیقات و فعالیتهاست، این است که بتوان از منابع توزیع شده و بسیار زیادی که در ابر و در سطح مراکز داده فراهم شده است بطور حداکثر استفاده کرد. بنابراین هنر بکارگیری از منابع بسیاری که در ابر فراهم شده است، آن چیزی است که هدف تحقیقات این حوزه است. برآیند کل مفاهیم موجود در رایانش ابری تحت عنوان ITaaS شناخته می‌شود که هر گونه منبع IT از قبیل نرم‌افزار، سخت‌افزار و شبکه بصورت سرویس در دسترس خواهد بود.
تحقیقات مربوط به ارائه خدمات و حل مساله، از یک سمت شامل مسائل و مشکلات موجود در مراکز داده جهت ارائه خدمات رایانش ابری و از سمت دیگر شامل نیازمندیهایی که در صنعت برای بکارگیری رایانش ابری وجود دارد میباشد که در زیر فهرستی از آنها ارائه شده است:
- خدمات مالی و بانکی
- خدمات دولتی
- خدمات بهداشت و درمان
- سرویس های اطلاعاتی
- تولید
- رسانه و سرگرمی
- منابع طبیعی
- خرده فروشی
- بازرگانی و حمل و نقل
- خدمات همگانی (آب، برق، گاز، تلفن)
- کارآفرینی
- مراکز داده
- و ...
