مقاله ضمانت نامهها و قراردادهای بیع متقابل
ضمانت نامهها و قراردادهای بیع متقابل
ماده 3 آیین نامه تضمین برای معاملات دولتی
انواع ضمانت های معتبر در معاملات دولتی به شرح زیر است :
الف – ضمانت نامه بانکی
ب - ضمانت نامه بیمه ای
ج – وجه نقد
د - سفته با امضای صاحبان امضای مجاز با مهر شرکت
ه – سایر ضمانت نامه ها شامل :
1- ضمانت نامه های صادر شده از سوی موسسات اعتباری غیر بانکی که دارای مجوز لازم از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هستند.
2- وثیقه ملکی معادل نود درصد (90%) ارزش کارشناسی رسمی ان .
3- اوراق مشارکت ( بی نام ) منتشر شده از سوی وزارتخانه ها , موسسات دولتی م شرکت های دولتی , شهرداری ها و موسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی که از سوی دولت یا بانک ها تضمین شده باشد.
4- سهام شرکت های سهامی عام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به ماخذ هفتاد درصد (70%) ارزش روز آن .
5- مطالبات قطعی شده قراردادها از سوی دستگاههای اجرایی و ذی حسابان مربوط.
تعریف ضمانت نامه بانکی:
ضمانتنامه بانکی، تعهد غیرقابل‌برگشت یک بانک به پرداخت وجه مورد ضمانت، در صورت عدم ایفای قرارداد توسط یک شخص ثالث است. این شخص ثالث، فروشنده یا متعهد انجام قرارداد می‌باشد. تحت شرایط ضمانتنامه، بانک باید وجه ضمانتنامه را با اولین درخواست، مشروط به اینکه شرایط مندرج در ضمانتنامه محقق شده باشد، پرداخت نماید. معمولاً قوانین کشوری که ضمانتنامه در خاک آن صادر گردیده است طبق رویه معمول، ناظر بر اجرای شروط آن ضمانتنامه است.
معرفی چند نوع ضمانتنامه
1 - ضمانتنامه شرکت در مناقصه: (Tender Guarantee)
2 - ضمانتنامه حسن انجام کار : (Performance Guarantee)
3 - ضمانتنامه پیش پرداخت : (Advance Payment Guarantee)
4 - ضمانت نامه های گارانتی و استرداد کسور وجه الضمان
1 - ضمانتنامه شرکت در مناقصه: (Tender Guarantee)
هنگامی که یک خریدار انجام یک کار یا خرید یک نوع کالا را به مناقصه می‌گذارد، برای آنکه مطمئن گردد که شرکت‌کنندگان در مناقصه پیشنهادات سنجیده‌ای را ارایه می‌دهند و واقعا قصد انجام کار را دارند، از آنها می‌خواهد که ضمانتنامه‌ای به همراه پیشنهاد خود ارایه دهند تا پیشنهاد آنها قابل بررسی باشد. بنابراین ضمانتنامه شرکت در مناقصه وسیله‌ای است که ریسک خریدار را در این مورد پوشش داده و حتی‌المقدور شرکت‌کنندگان در مناقصه را از دادن قیمت‌هایی که از عهده اجرای آن بر نمی‌آیند، برحذر می‌دارد. ضمانتنامه شرکت در مناقصه دارای مشخصات زیر است:
مبلغ ضمانتنامه معمولاً یک تا پنج درصد ارزش کل قرارداد مورد ضمانت می‌باشد.
دوره اعتبار یا مدت ضمانتنامه، تا زمان عقد و امضای قرارداد و یا ارایه ضمانتنامه حسن انجام کار است که بطور معمول سه تا شش‌‌ماه به طول می‌انجامد.
بنابر آنچه گفته شد، ادعای وجه ضمانتنامه شرکت در مناقصه، به علل زیر ممکن است انجام شود:
در صورتیکه شرکت‌کننده در مناقصه پس از برنده شدن، از قبول قرارداد خودداری ورزد (یعنی از امضای قرارداد فروش یا انجام کار خودداری کند).
ضمانتنامه حسن انجام کار را پس از عقد قرارداد ارایه ندهد.
پیشنهاد خود را قبل از سررسید آن پس بگیرد.
2 - ضمانتنامه حسن انجام کار : (Performance Guarantee)
ضمانتنامه حسن انجام کار بدین منظور طرح ریزی شده که اطمینان کافی به خریدار کالا یا خدمات در مورد انجام آن، براساس شرایط قرارداد و در زمان مقرر، بدهد.
بر اساس ضمانتنامه حسن انجام کار، بانک صادرکننده ضمانتنامه متعهد می‌شود در صورتیکه ضمانت‌دهنده تعهدات خود را بر اساس شرایط قرارداد انجام ندهد، با اولین درخواست کتبی خریدار، وجه ضمانتنامه را به او یا به حواله کرد او پرداخت نماید.
مدت اعتبار این نوع ضمانتنامه معمولا تا زمان تحویل کامل کالا و یا تا زمان راه‌اندازی نهایی پروژه و یا کارخانه پس از راه‌اندازی آزمایشی آن است و طول زمان مزبور حدود دو سال و یا بیشتر است.
3 - ضمانتنامه پیش پرداخت : (Advance Payment Guarantee)
در بعضی از قراردادها فروشنده درخواست می‌نماید که درصدی از ارزش کالای مورد قرارداد به صورت پیش‌پرداخت به او داده شود. به همین منظور برای آنکه اطمینان کافی وجود داشته باشد که فروشنده در مقابل وجه دریافت شده، کالا را تحویل خواهد داد، از او خواسته می‌شود ضمانتنامه‌ای در قبال دریافت پیش‌پرداخت ارایه نماید.
مدت زمان اعتبار ضمانتنامه پیش‌پرداخت معمولا تا زمانی است که قرارداد اجرا گردد و در اعتبارات اسنادی تا پایان سررسید اعتبار می‌باشد.
مبلغ پیش‌پرداخت بسته به توافق طرفین متغیر بوده ولی معمولا حدود 5 تا 25 درصد کل مبلغ اعتبار است.
4 - ضمانت نامه های گارانتی و استرداد کسور وجه الضمان
الف) ضمانت نامه گارانتی: این گونه ضمانت نامه از سوی بانک در هنگامی که از جانب صادر کننده برای زمان معینی تضمین و گارانتی روی کار مورد تعهد در قرارداد یا کالا بعد از انجام تعهد یا تحویل کالا داده شده است صادر می گردد. مدت ضمانت کار عبارت است از مدتی که در خلال آن صادر کننده هنوز در قبال حفظ, بهره دهی مطلوب و استحکام کار صورت گرفته مسئولیت دارد.
ب) ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان: به عنوان یک امر عرفی, هنگامی که خریداری مبادرت به خرید اقلام کلان از مالهایی می کند, درصدی از قیمت کالا را تا وقتی که تعهد فروشنده کاملا انجام پذیرد نزد خود نگه می دارد. عدم پرداخت و نگهداری درصدی از مبلغ کالا یا کار موجب ایجاد مصونیت برای خریدار در هنگامی می شود که قسمتی از تعهد انجام گرفته معیوب باشد و نیاز به انجام مجدد داشته باشد. وقتی که قرارداد کاملا به انجام رسید, فروشنده انتظار دارد که درصد پرداخت نشده به وی پرداخت گردد لکن خریدار ممکن است هنوز این واهمه را داشته باشد که چنانچه درصد باقی مانده را پرداخت کند فروشنده خود را از مسئولیت در قبال خدماتی که در ضمن و خلال مدت تضمین کار باید ارائه دهد فارغ بداند و در این زمینه کوتاهی کند.
به منظور جلب اطمینان خریدار و نیز دریافت درصد باقیمانده از قیمت, بانک می تواند ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان صادر کند.بدین وسیله به خریدار از جانب فروشنده تضمین دهدکه چنانچه فروشنده از انجام تعهدات بعد از قرارداد قصور کند. خسارت(وجه الضمان) را به خریدار بپردازد.
مراحل انجام کار و مدارک مورد نیاز برای تهیه ضمانتنامه بانکی
1- ارایه مدارک زیر
- برگ تقاضای استفاده از تسهیلات، متضمن اطلاعاتی در خصوص سابقه و زمینه فعالیت، مبلغ دقیق، مدت ضمانتنامه، نام ذینفع و غیره
- اساسنامه، شرکتنامه، اظهارنامه ثبت شرکت‌ها و کلیه آگهی‌های تغییرات مندرج در روزنامه رسمی کشور، آخرین صورتجلسه مجمع عمومی که به تأیید اداره ثبت شرکت‌ها رسیده باشد
- تصویر و اصل کارت بازرگانی معتبر و نیز کارت کد اقتصادی شرکت
- تصویر شناسنامه مدیران شرکت
- تصویر و اصل صورت‌های مالی مربوط به دو سال گذشته شامل: ترازنامه، صورت‌حساب سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و ضمائم آنها یا آخرین تراز آزمایشی چهار ستونی
- گزارش بازرس قانونی و حسابرسی شرکت مربوط به دو سال گذشته
- تصویر و اصل موافقت اصولی، جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری (در خصوص واحدهای تولیدی)
- تصویر و اصل آخرین قبوض آب، برق، گاز و تلفن اقامتگاه قانونی شرکت و کارخانه (کارگاه)
- تصویر و اصل قرارداد اجاره‌نامه رسمی سال جاری یا سند مالکیت مربوط به اقامتگاه قانونی شرکت و کارخانه (کارگاه) همراه با درج آدرس دقیق در ظهر تصویر
2- اعلام مکتوب میزان تسهیلات دریافتی از سیستم بانکی به تفکیک هر بانک با ذکر مانده بدهی فعلی
3- واریز نیم در هزار مبلغ تسهیلات درخواستی به حساب بانک به عنوان کارمزد پذیرش و ارایه سند مربوطه (کارمزد مذکور در هر صورت نباید کمتر از یکصد هزار ریال باشد و غیرقابل استرداد خواهد بود)
4- ارایه پاسخ استعلام بعمل آمده از حوزه مالیاتی
5- گشایش حساب جاری فعال نزد بانک
قراردادهای بیع متقابل (Buy Back)
این قرارداد ها عموما در طبقه قراردادهای خرید خدمت دسته بندی می شوند و شرکت سرمایه گذار خارجی کلیه وجوه سرمایه گذاری همچون خرید ، نصب تجهیزات ، راه اندازی و انتقال تکنولوژی را برعهده گرفته و پس از راه اندازی به کشور میزبان واگذار می کند . بازگشت سرمایه و همچنین سود سرمایه شرکت سرمایه گذار از طریق دریافت محصولات تولیدی و پس از راه اندازی طرح صورت می گیرد .
پرداخت ها بصورت نقدی و غیرنقدی امکان پذیر می باشد و طرف خارجی علاوه بر تامین مالی طرح در بیشتر موارد مسئولیت اجرایی و مهندسی، سفارشات ، ساخت و نصب ، انتقال تکنولوژی ، آموزش و راه اندازی را نیز متعهد می گردد . در حقیقت در این نوع قراردادها با یک پیمانکار عمومی ( GC ) روبرو هستیم و طرف داخلی نظارت فنی و مالی پروژه را برعهده خواهد داشت .
برخی ویژگیهای قرارداد بیع متقابل
1- ملاحظات حقوقی بصورت ویژه می بایست لحاظ گردیده و شامل مواردی از قبیل حاکمیت قوانین طرف داخلی بر قرارداد ، حکمیت و روابط ارزی فیمابین ، اعمال حق کنترل و نظارت فنی و مالی ، بازپرداخت صرفاً از محل تولید و کنترل کامل طرف داخلی پس از رسیدن به تولید گردد . همچنین به حداکثر رسانیدن مشارکت امکانات تولیدی ، مهندسی و اجرایی داخلی میبایست مد نظر قرار گیرد.
2- پس از پایان دوره عملیات اجرایی پروژه ، راه اندازی تولید و شروع تولید ، کشور ( و یا شرکت ) میزبان کنترل عملیات را برعهده گرفته و مسئول تامین هزینه عملیات جاری خواهد بود . همچنین پس از پایان دوره و پرداخت اصل ، بهره و سود سرمایه گذاریها ، پیمانکار دارای هیچگونه حقی در پروژه نخواهد بود .
3- نرخ بازده سرمایه گذاری نسبت به روش فاینانس بالاتر بوده و معمولا حدود 20% می باشد .
4- ریسک در این نوع قرارداد متوجه هر دو طرف می باشد و بطور عمده طرف خارجی با ریسک بیشتری روبرو است .
بعنوان یک اصل بدیهی می بایست اظهار نمود که هیچ قراردادی بخودی خود خوب یا بد نیست و اصولا قرارداد تنها چهارچوب و قالبی برای تقسیم منافع ( و در برخی موارد ضررهای احتمالی ) ناشی از یک همکاری مشترک می باشد . کلیه قراردادها دارای نقاط قوت و ضعف متفاوتی بوده و از جهاتی منافع یک طرف را بیشتر و یا کمتر تأمین خواهد کرد .
