رگونامیکس دردهای ناشی از استفاده مستمر از کامپیوتر، دیگر تجهیزات اداری و صنعتی در محل کار است که کارکنان به علت استفاده از این تجهیزات به آن دچار می شوند. این گونه دردها معمولاً در سر، ستون فقرات ، کمر، انگشتان ، مچ دست و حتی چشم بروز می کنند و علت اصلی خستگی و ناراحتی کارمندان محسوب می گردند. تحقیقات در مورد بیماری ارگونامیکس از سال 1950 شروع شده است ، اگر چه در آن سال ها هنوز کامپیوتر و سایر تجهیزات الکترونیکی در مراکز کار و فعالیت در سطح امروز وجود نداشت . در حال حاضر لزوم تحقیقات درخصوص بیماری ارگونامیکس از آنجا ناشی می شود که مؤسسات و ادارات به ضرورت ادامه حرفه خود همیشه از وسایل و تجهیزاتی استفاده می کنند که موجب بروز دردهای ارگونامیکس می شوند. واژه Ergonomics در زبان یونانی ریشه دارد و از دو بخش تشکیل شده است :
? بخش نخست ارگو Ergo است که در زبان یونانی به معنی "کار" است
? بخش دوم از لغت Normos به عاریه گرفته شده که به " قوانین طبیعی کار" اطلاق می گردد.
از آنجا که دردهای ناشی از استفاده از تجهیزات اداری و وسایل الکترونیکی و الکتریکی در ادارات همواره به عنوان یکی از معضلات ادامه کار از دیرباز مطرح بوده است ، پژوهشگران را واداشت تا به بررسی علت آن بپردازند، در این راستا دو گروه بزرگ از مهندسین و دانشمندان به تحقیق و بررسی عواقب استفاده از ماشین ها و وسایل الکتریکی و الکترونیکی به کار گرفته شده در ادارات ، پرداخته اند و تاکنون به نتایج مهمی در این خصوص دست یافته اند. تحقیقات این گروه از مهندسین و دانشمندان بر دو پایه استوار است .
1) آیا وسایل و تجهیزات اداری ، با حرفه های گوناگون و وضعیت جسمی اشخاصی که از آنها استفاده می نمایند متناسب ساخته می شوند؟
2) آیا کارمندان می توانند بدون تحمل رنج و درد وسایل اداری را به راحتی مورد استفاده قرار دهند؟ برای نمونه مثال غیرتکنیکی و ساده ای که در مورد عدم تطابق وسایل اداری با یکدیگر و مجموعاً با انسان به عنوان استفاده کننده این وسایل می توان بیان نمود، ماشین حساب دستی و تلفن است . در ماشین حساب عدد (1) از سمت پایین آغاز می شود در حالی که در دستگاه تلفن اعداد از بالا شروع می شوند.تولیدکنندگان این گونه وسایل با وجود عرضه مستمر چندین ساله هنوز نتوانسته اند این تفاوت کوچک را در دو ماشین اداری که بطور گسترده در منازل نیز به کار گرفته می شوند رفع نمایند! از همین رو، انسانها به ناگزیر باید برای استفاده صحیح از این نوع وسایل ، شکل آن را بخاطر بسپارند. چنین تفاوتهای جزیی انسانها را ناخواسته دچار دردهای ارگونامیکس می نماید، دردهایی که معمولاً منشاء آنها بدون آگاهی از شرایط کار تشخیص داده نمی شوند. پژوهشگران آی .بی .ام که بیشترین تحقیقات و تلاش را در این زمینه انجام داده اند اعتقاد دارند بر خلاف تمام کوشش های انجام شده طی سالهای گذشته جهت بهبود کیفی و فیزیکی وسایل اداری به منظور جلوگیری از دردهای ارگونامیکس ، متأسفانه پیشرفت ها و اصلاحات مهمی در این زمینه ، تاکنون نصیب محققان نشده است و برای رسیدن به نتیجه مطلوب در حل یا پیشگیری دردهای ارگونامیکس و ایجاد شرایط طبیعی کار در مراکز اداری راه طولانی در پیش است . ارگونامیکس در ابتدا به شرایط غیرعادی و غیرقابل تحمل کار در محیط های صنعتی اطلاق می شد که بعدها به استفاده از وسایل اداری الکترونیکی از جمله کامپیوتر در ادارات و چگونگی استفاده کارکنان از این وسایل تعمیم یافت . نمونه ساده دیگری از پدیده ارگونامیکس که می توان مطرح کرد طرز استفاده از اهرمی است که در دو مدل مختلف کامیون حمل زباله تعبیه شده است و در اکثر کامیون های حمل زباله مشاهده می شود. این اهرم در یکی از کامیون ها به عنوان ترمز دستی و در دیگری برای خالی کردن ظرف های بزرگ زباله مورد استفاده قرار می گیرند. هر دوی این اهرم ها به یک شکل ساخته شده و در یک محل قرار گرفته اند. از این رو، رانندگان این کامیون ها که گاهی با هر دو مدل کامیون رانندگی می نمایند ناگزیرند خود را با این شرایط تطبیق دهند و همواره این استرس کاری را تحمل کنند که مبادا اشتباهاً اهرم ترمز دستی را به جای اهرم خالی کردن ظرف های بزرگ زباله یا بر عکس به کار برند! ناهماهنگی شماره های ماشین حساب و دستگاه تلفن و عدم تمایز اهرمهای تخلیه زباله و ترمز دستی در کامیونها از نظر محققان آی . بی . ام همان اثر زیانباری را در روان و جسم استفاده کنندگان این وسایل ایجاد می کند که استفاده از کامپیوتر بر مردم تحمیل کرده است . کامپیوتر پیچیده ترین وسیله ای است که در ادارات و دفاتر قرار دارد و ایجاد شرایط استاندارد در محل کار برای استفاده صحیح از کامپیوتر نقشی اساسی در آسایش و سلامتی کارمندان ایفاء می کند. هر گونه بی توجهی و عدم انجام تغییراتی هر چند جزیی در محل کار مانند طرز قرار گرفتن صحیح کامپیوتر در مقابل کاربر می تواند پیامد غیرقابل جبرانی برای سلامت جسم و روان کارمند داشته باشد. از همین رو، صاحبان مشاغل و دست اندرکاران حرفه های گوناگون می توانند با کم کردن یا از میان برداشتن عوامل ایجاد کننده " شرایط غیر طبیعی محل کار"، خشنودی از کار، تحرک ، انگیزه و احساس خوش اتمام کار را در کارمندان به وجود آورند. تجربه نشان می دهد که کارمندان هیچگاه به علت ارگونامیکس نمی اندیشند و بر نقش خود در ایجاد شرایط مطلوب طبیعی کار واقف نیستند و به محض روبه رو شدن با شرایطی که سلامتی آنها را در معرض خطر قرار می دهد از کار خود دست کشیده و استعفا می دهند. این دسته از کارمندان با این عمل مشکلات را همچنان برای شخص دیگری که بجای آنها استخدام می شود باقی می گذارند. تحقیقات گسترده در زمینه بیمارهای ارگونامیکس گواه براین ادعاست که تمام ناراحتی های ارگونامیکس را نمی توان فقط به ساخت و طراحی تجهیزات و وسایل اداری محدود نمود. زیرا مسئولیت بروز برخی از ناراحتی های ارگونامیکس در محل کار بر عهده کارمندانی است که به شیوه ای مطلوب از امکانات و تجهیزات اداری استفاده نمی کنند. کارمندانی که هر روز با کامپیوتر کار می کنند باید به مشکلات ناشی از آن توجه کافی نمایند. نداشتن فضای کافی در میزکار برای قراردادن کیبورد، ماوس ، مانیتور، نامه ها، پرونده ها و تلفن می تواند زمینه ساز ایجاد ناراحتی های جسمی و روانی شود. صندلی نامناسب ، کوتاه یا بلند بودن میز کامپیوتر، بد نشستن در پشت میز کار تماماً ممکن است استفاده کنندگان از کامپیوتر را دچار دردهای مزمن کمر، گردن ، دست و چشم نماید.
نشستن صحیح به صورتی که کف پا کاملاً با زمین تماس داشته باشد و در جای مناسب قرار دادن مانیتور به گونه ای که بدون خم کردن گردن در خطی موازی با چشم قرار گرفته باشد از خستگی و ناراحتی جسمی و روانی کارمندان جلوگیری می نماید. همانطور که قراردادن کیبورد، ماوس در محل نامناسب سبب کشیدگی ماهیچه ، ناراحتی و درد در ناحیه مچ دست خواهد شد. این گونه ناراحتی ها را در علم پزشکی "عامل ایجاد Carpel Tunnel syndrome " می نامند. این ناراحتی در صورت عدم پیشگیری در نهایت به عضلات آسیب جدی می رساند و مهمترین نکته ای که هنگام استفاده از کامپیوتر باید مورد توجه قرار گیرد تا از شرایط غیر طبیعی محل کار جلوگیری شود وضعیت نشستن در مقابل کامپیوتر است . در جلو کامپیوتر باید به گونه ای نشست که دستها و انگشتان جهت رسیدن به کیبورد خم نشوند. به بیان دیگر دستان و انگشتان باید بدون استفاده از دیگر اعضاء بدن روی کلیدهای کیبورد حرکت نمایند ستوان فقرات با کف صندلی باید زوایه 90 درجه داشته باشد و کف پا کاملاً روی زمین قرار گیرد تا به کمر فشار نیاید. تنظیم نور و رنگ مانیتور، نصب فیلتر ضد تابش اشعه مضر تمیز نگاهداشتن صفحه مانیتور و قراردادن کامپیوتر در مکانی با نور کافی مانند کنار پنجره یا در مجاورت چراغ و آباژور می تواند از خستگی چشم جلوگیری نماید. تنظیم ارتفاع صندلی و میز به نحوی که چشم در خطی مستقیم و افقی با قسمت میانی مانیتور قرار داشته باشد از دردهای ناحیه گردن پیشگیری می کند. مناسب ترین فاصله سر با مانتیور 50 تا 60 سانتمتیر (20 تا 24 اینچ ) است ، زیرا فاصله بیش از این علاوه بر خستگی ، عضله های چشم را نیز به فعالیت غیر ضروری وادار می کند که در غایت به خستگی چشم و درد آن منتهی می گردد. بنابراین از دستاوردهای علمی تحقیقات انجام شده درمورد بیمارهای ناشی از ارگونامیکس می توان نتیجه گرفت که دست اندرکاران تولید تجهیزات و وسایل اداری باید براساس استانداردهای شناخته شده ، تجهیزات و وسایل اداری را به گونه ای طراحی نمایند که زمینه ساز بیماریهای ارگونامیکس نشوند. از سوی دیگر به کارمندان باید شیوه های صحیح استفاده از تجهیزات و وسایل استاندارد را آموخت تا ناخواسته دچار بیماریهای ارگونامیکس نگردند. بدیهی است توجه به این عوامل و رعایت اصول "قوانین طبیعی کار"، شرایط مطلوب کار را فراهم خواهد نمود و به تبع شرایط کاری مناسب ، مؤسسات و شرکتها از موفقیت بیشتری در عرصه فعالیتهای خود برخوردار می شوند.
