همه چیز در مورد حجامت
در کشور ما کم نیستند افرادی که با وجود پیشرفت‌های گوناگون در عرصه های مختلف درمانی، باز هم از روش های سنتی استفاده می کنند. یکی از این مراکز درمان سنتی حجامت است. با توجه به اینکه از قدیم الایام بنا بر سفارش های ائمه اطهار (ع) انجام این نوع از درمان مرسوم بوده است، در خصوص دلایل اهمیت انجام حجامت به بررسی این موضوع پرداختیم که آیا با وجود پیشرفت های گوناگون پزشکی آیا باز هم به این نوع درمان های سنتی نیاز است یا خیر؟
در سالن انتظار یکی از مراکز درمان سنتی در میدان جمهوری مردان و زنان در سنین مختلف در صف انتظار نشسته اند و بنابر تشخیص پزشک معالج حجامت «خشک یا تر» را انجام می دهند؛ هر کدام از داوطلبین انجام حجامت دلیل انجام این عمل را یا به توصیه دوستان و آشنا می دانند و یا تنها راه باقی مانده در درمان برای دردشان! آنچه می خوانید نظرات ائمه معصومین (ع) و پزشکان درباره این نوع درمان سنتی است.
حجامت هم طول درمان دارد
حجامت یک درمان سنتی است که از قدیم تأثیر داشته و همچون داورهای گیاهی، طب سوزنی و همیوپاتی رواج دارد. « بهزاد علاقی»، مدیر نظارت بر درمان مرکز بهداشت تهران جنوب با بیان این جمله در گفت و گو با شبستان افزود: باید توجه داشت که چه شخصی این کار را انجام میدهد و به چه علتی شخص متقاضی حجامت به این عمل روی آورده است؟ چگونه باید حجامت را انجام داد؟ اینها مسائل مهمی است که باید به آن توجه شود، متأسفانه این نکات در بیشتر کلینک‌ها رعایت نشده و دوره درمان تکمیل نمی‌شود. برای مثال وقتی پزشک برای بیمار 20 عدد کپسول آموکسی‌سیلین تجویز می‌کند، بیمار باید دوره درمان را تکمیل و تمام داروها را مصرف کند؛ ولی فرد بیمار بعد از مصرف دو عدد قرص مرحله درمان را قطع می‌کند و بعد از دو هفته سینوزیت می‌گیرد، آن هم به این دلیل که درمانش کامل نبوده است.
علاقی افزود: حجامت هم به این ترتیب است. وقتی فرد بیاید و یک مرحله حجامت انجام دهد و بعد از دو یا سه هفته باز به کلینیک مراجعه کند و مراحل درمانش را ادامه دهد، معلوم است که نتیجه ای را که باید، از حجامت‌درمانی نمی‌گیرد، آن هم به این دلیل که فقط می‌خواهد هر چند وقت یکبار حجامت کند.
برای سلامتمان ارزش قائل شویم
وی درباره نکات مهم در انجام این نوع درمان سنتی گفت: مسئله مهم در بحث حجامت آن است که آیا وسایلی که در حجامت تهیه می‌شود، یک بار مصرف است یا خیر؟، آن هم به این دلیل که در بعضی مراکز از تیغ‌ها چندین بار استفاده می کنند یا در بعضی مراکز با وجود نظارت سازمان بهداست و درمان پزشکی شاهد آن هستیم که وسایل پانسمان آلوده استفاده می‌شود.
وی درباره گسترش این مراکز در سطح شهر گفت: متأسفانه بعضی از افراد در مرکز حجامت ایران با گذراندن یک دوره آموزشی و تهیه یک دستگاه ساکشن، ممکن است حتی در منزل برای مردم حجامت انجام دهند و از این راه در آمد کسب کنند!.
مهارت شرط اول حجامت
وی با اشاره به آشفته بازاری که در طب سنتی شاهد آن هستیم، تأکید کرد: در این شرایط باید مردم خودشان نسبت به این که ممکن است یک فرد کم سواد و بدون مهارت برود مکانی را اجاره کند و بدون هیچ مدرک حجامت انجام دهد، هوشیار باشند و برای سلامتی خودشان بیشتر از این ارزش قائل شوند. به این دلیل که در این مراکز پزشک وجود ندارد، اگر بیمار مشکلی برایش پیش بیاید، این فرد هیچ کاری در جهت نجات بیمار نمی‌تواند انجام دهد! همین سهل انگاری ممکن است به وارد آمدن صدمات جدی به سلامت فرد حجامت‌شونده ختم شود.
وی درباره انجام اصولی و بهداشتی این طب سنتی گفت: در مراکز درمانی که پزشک دوره دیده حضور دارد و درمان کاملا بهداشتی انجام می شود، با درمانی سنتی روبه‌رو هستیم که از قدیم بوده و در بهبود حال بیماران تأثیر دارد؛ ولی شخصی که حجامت انجام می دهد، باید به تشخیص پزشک و دفعاتی که باید انجام دهند، توجه کامل داشته باشد.
علاقی یادآور شد: اگر این مسائل رعایت شود انجام حجامت خیلی خوب است و مردم می توانند از فواید آن بهره مند شوند.
حجامت روش درمانی نسبی
علاقی گفت: در درمان حجامت مشخص می شود که بیماری فرد کدام قسمت از بدن را درگیر کرده است و کدام قسمت بدن فرد را باید حجامت کرد. در ضمن کسی که دوره آموزش حجامت را گذرانده باشد، یک پزشک است که متوجه کسالت بیمار می‌شود. متأسفانه افراد عادی که به این کار می‌پردازند، مدعیانی هستند که آموزش سطحی دیده اند و از اصول آن هیچ اطلاعی ندارند و از اینکه حجامت برای خودش قوانینی دارد، غافل اند. در حال حاضر کسانی که به حجامت و درمان‌های سنتی روی می‌آورند و از این راه می‌خواهند درمان شوند، باید بدانند که حجامت یکی از روشهای درمانی نسبی است. درمان با حجامت، نمی‌تواند درمانی قطعی باشد.
مردان رکوردار حجامت در جامعه
وی درباره مراجعه کنندگان به این شاخه از طب سنتی افزود: چه زنان و چه مردان مشتریان این نوع درمان هستند. مردان در همه سنین ولی خانمها بیشتر در سنین بالا مراجعه می‌کنند، در ضمن بیشتر افرادی که برای حجامت مراجعه می‌کنند، افراد تحصیل کرده نیستند.
مدیر نظارت بر درمان مرکز بهداشت تهران جنوب برای علاقه‌مندان به کسب مدرک حجامت گفت: کسانی که می‌خواهند مدرک حجامت بگیرند، باید به انجمن حجامت و معاونت درمان مراجعه کنند.
حجامت اولین راه درمان نیست
وی در آخر به عنوان یک پزشک پیشنهاد داد: من اگر صلاح بدانم و تشخیص بدهم، درمان سنتی را برای بیمار تجویز می‌کنم ولی فقط به عنوان یک درمان کمکی. بیمار باید در مرحله اول به پزشک متخصص مراجعه و در مرحله بعد از روشهای سنتی به عنوان درمان مکمل استفاده کند.
بهترین زمان حجامت
در ادامه «غلامرضا کردافشار»، متخصص طب سنتی با بیان اینکه حجامت با دو هدف اصلاح کمیت و اصلاح کیفیت خون انجام می شود، افزود: افرادی که دارای خون زیاد و درمعرض بیماری هایی مانند سکته و فشارخون هستند اقدام به حجامت می کنند.
وی افزود: مناسب ترین زمان حجامت افراد برای اصلاح کمیت خون دوازدهم تا پانزدهم ماه قمری است، چرا که سیستم خون انسان به نیروی جاذبه ماه واکنش نشان می دهد و در این روزها خون رقیق تر در بدن جاری است و می توان آن را از راه حجامت دفع کرد.
این متخصص طب سنتی خاطرنشان کرد: اگر هدف از حجامت اصلاح کیفیت خون و دفع مواد زائد خون باشد، بهترین زمان برای حجامت پانزدهم تا نوزدهم ماه قمری است، چرا که دراین زمان خون غلیظ تر بدن به سطح پوست می آید و می توان آن را دفع کرد.
کرد افشار اظهارکرد: پانزدهم هرماه قمری، اوج جوشش خون انسان است و پزشکان نیز تلاش می کنند، افراد باید این روزها به دلیل افزایش احتمال خطر، به جز موقعیت های اورژانسی از انجام عمل جراحی بپرهیزند .
این استاد دانشگاه با بیان اینکه حجامت یک روش موثر برای حفظ سلامت بدن است، یادآورشد: حجامت باید ازسوی متخصصان و با مواد یک بارمصرف و استریل انجام شود.
وی افزود: در روش حجامت، پوست بدن با ابزار مخصوصی خراشیده می شود تا خون بیرون بیاید، اما این خراشیدگی به لایه های عمیق پوست نمی رسد و به بخیه نیازی ندارد.
حجامت درمانی راقبول دارم اما در زالو درمانی مرددم
با وجود اینکه پزشکان طب سنتی کارایی این نوع درمان را مثمر ثمر می دانند، «مرضیه وحید دستجردی» هم با صحه گذاری بر فواید درمان سنتی مسائلی را در این باره ذکر کرد که بدین شرح است: حجامت از نظر علمی و در موارد خاص مورد تأیید وزارت بهداشت است، اما درباره زالو درمانی هنوز نمی توانیم اعلام نظر کنیم. باید ببینیم افراد و متخصصانی که در زمینه طب سنتی به صورت علمی فعالیت می کنند، چه نظری دارند.
وزیر بهداشت در پاسخ به این پرسش که نظر وزارت بهداشت درباره حجامت و زالو درمانی چیست، گفت: حجامت از نظر علمی در وزارت بهداشت تأیید شده و در مراکز درمانی طب سنتی این کار انجام می شود.
وی افزود: درباره زالو درمانی باید در نظر داشت که افراد و متخصصانی که در زمینه طب سنتی به صورت علمی فعالیت می کنند، در حال حاضر نظر خاصی در این زمینه ندارم و باید نظر متخصصان را بگیرم، ولی حجامت آن هم برای موارد خاص مورد تأیید متخصصان طب سنتی وزارت بهداشت است.
وحیددستجردی ادامه داد: در وزارت بهداشت دانشکده طب سنتی و آموزش طب سنتی تعداد زیادی دانشجوی phd طب سنتی و داروهای گیاهی را تربیت می کنیم و این کار به خوبی در حال انجام است.
وی درباره توسعه مراکز درمانی طب سنتی در کشور نیز گفت: در صدد توسعه مراکز طب سنتی بر اساس مکانیزم های علمی در کشور هستیم.
توصیه های بزرگان دین را جدی بگیرید
در ادامه «عباس حاجی آخونی»، مشاور وزیر بهداشت در امور طب سنتی و مکمل گفت: حجامت جزئی از طب سنتی و اسلامی ایران و مورد قبول و تأیید وزارت بهداشت است. از نظر این وزارتخانه، مراکز مجاز حجامت معتبر هستند.
مشاور وزیر بهداشت در امور طب سنتی، مکمل و صنایع گیاهان دارویی افزود: موضع وزارت بهداشت درباره حجامت آن است که این روش جزئی از طب سنتی و اسلامی ایران است، به همین علت به عنوان متولی سلامت به مراکز حجامت در کشور مجوز می دهد.
وی خاطر نشان کرد: کسانی که به استناد طب جدید با حجامت مخالفت می کنند، یا فواید و محاسن این خدمت را نمی دانند و جاهلانه با آن مخالفت می کنند، یا می دانند و عالمانه این خدمت سلامت را مورد هتاکی قرار می دهند، بدون این که دلیل مشخصی برای این هتاکی بیاورند، به فکر منافع خود هستند چون این امر برایشان میلیاردی ارزش دارد.
حاجی آخونی در پاسخ به این پرسش که چرا عده ای از مسئولان حتی در وزارت بهداشت با استناد به طب نوین انتقال خون معتقدند با وجود دستگاه ها و تجهیزات پیشرفته و استریل خونگیری، باید حجامت کنار گذاشته شود، گفت: جوابی که می توان به این افراد داد، این است که اولا اگر با وجود طب نوین انتقال خون نیازی به حجامت نبود، لازم نبود انبیا و اولیای دین این قدر بر حجامت تأکید کنند، آنها می گفتند مردم بروید خون بدهید، دیگر این که این قدر تأکید بر تاریخ و این که چندم ماه حجامت کنید و بر ثواب آن نمی کردند.
وی افزود: مطالعات علمی در دنیا بر روی حجامت و همچنین زالو درمانی که مانند بررسی یک دارو به روش کلینیکال ترایال انجام می شود، اثربخشی حجامت و زالو درمانی را نشان داده است و مقالات علمی متعدد درباره آن وجود دارد، نکته دیگر آن است آنالیز خون گرفته شده از طریق حجامت نشان داده که ترکیبات آن و لیپیدهای موجود در آن با خون گرفته شده از روش های دیگر متفاوت است، بنابراین، این همه عقبه فرهنگی و توصیه های بزرگان دین بی دلیل نبوده است.
امروز باید روش های جدید پزشکی را اجرا کنیم
باید در نظر داشت که پیش از این کامران باقری لنکرانی، وزیر سابق بهداشت درباره زالو درمانی گفته بود: هیچ مستند علمی درباره زالو درمانی وجود ندارد بنابراین از نظر وزارت بهداشت این کار دخالت در امور پزشکی و جرم است و هر جا که با موارد آن مواجه شویم حتماً با عوامل آن برخورد می کنیم.
به گفته وی در وزارت بهداشت در جایگاهی هستیم که هر حرفی می زنیم باید، مستندات علمی آن را هم داشته باشیم، بنابراین درباره زالو درمانی چون تاکنون هیچ مستند علمی ندیده ایم جلوی آن را می گیریم.
وی ادامه داد: البته زالو یک آنزیمی در بزاقش دارد که جلوی انعقاد خون را می گیرد، به همین علت داروسازان از بزاق آن، دارو ساخته اند، ممکن است در زمان های قدیم که این دارو نبوده است از زالو استفاده می کردند، اما حالا که داروی آن وجود دارد، قاعدتاً منطقی نیست که روش چند قرن پیش را انجام دهیم.
روش های علمی تر و کم خطر تر برای درمان در اولویت است
وزیر پیشین بهداشت گفت: این کار مانند سایر روش های جراحی قدیمی منسوخ است، قرن ها پیش هم برای درمان آب مروارید یا آب سیاه چشم عمل جراحی می کردند، اما نمی توانیم بگوییم چون آن زمان با این روش عمل جراحی می کردند، ما هم باید همان روش چند قرن پیش را در پیش بگیریم.
باقری لنکرانی افزود: ما امروز باید روش های جدید پزشکی را اجرا کنیم، الان که داروی آنزیم زالو وجود دارد، استفاده از آن برای درمان ملاک ما شده و هر گونه فعالیت غیر از آن و زالو درمانی دخالت در امور پزشکی و جرم است و ما هر زمان که متوجه آن شویم یا بازرسان ما مشاهده کنند، حتماً برخورد می کنیم.
وی گفت: وزارت بهداشت متولی سلامت مردم است و همه مردم و جامعه پزشکان باید نسبت به سلامت جامعه تعهد داشته باشند، نیابد از روش هایی که اساس علمی ندارد یا راه و روش علمی تر و کم خطرتر آن وجود دارد، برای درمان استفاده کرد، اگر پزشکی هم این کار را انجام دهد مقصر است و اشتباه می کند و ما هر وقت متوجه چنین مواردی شویم، با آن برخورد می کنیم.
قدمت 3300 ساله حجامت در جامعه بشری
اگر به کتاب های تاریخی و طب های سنتی مراجعه کرده باشید، می بینید که احادیث و سفارش های ائمه معصوم (ع) در مدح انجام حجامت کم نیستند، ولی انجام حجامت فقط به دوره اسلام ختم نمی شود؛ بلکه یک درمان پیچیده ای است که قدیمی ترین سند موجود گواه بر انجام حجامت در 3300 سال قبل از میلاد مسیح در مقدونیه کشف شد که بعدها به یونان رخنه کرده و در آن زمان شاخص پزشک بودن، حجامت کردن و داشتن ابزار آن بوده است.
اوراق پاپیروس که از عصر باستان بدست آمده نیز نشان می دهد که حدود 2200 سال قبل از میلاد مسیح ،حجامت امری رایج بوده است.حتی بقراط که حدود 400 سال قبل از میلاد مسیح می زیسته است با روش های مختلف حجامت آشنا بوده است و در آثار خود به موارد استفاده و منع آن اشاره کرده است.
در آثار جالینوس نیز مطالب متنوعی در مورد حجامت برجا مانده است. تمامی بزرگان طب سنتی ایران از حجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمانی ذکــر کرده اند. محــــمد زکریای رازی در کتاب «الحاوی» ، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب «قانون در طب»، سید اسمـاعیل جرجانی در کتاب «ذخیره خوارزمشاهی» و عقیلی خراسانی در کتاب «خلاصه‌الحکمه فی مجـــمع الجوامع» به شـیــــــوه گسترده ای پیرامون حجامت و کاربرد آن در درمان صحبت کرده اند و از حجامت برای درمان بیـــــــــماری‌های فراگیر و مهمی مانند سکته قلبی ، مالیخولیا، سردرد های میگرنی و بخشی از بیماری‌های پوستی بهره می‌گرفته‌اند.
تاکید پیامبر و امامان معصوم بر انجام حجامت
با ظهور اسلام، حجامت مورد تأیید و تأکید فراوان پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم علیهم السلام قرار گرفت و بیش از 600 روایت در مورد حجامت جمع آوری شده است. پیامبر اکرم (ص) در روایتی که در نهج الفصاحه آمده، پنج چیز را از سنت های پیامبران الهی معرفی کرده اند که عبارتند از : حیاء، حلم، حجامت، مسواک و عطر زدن.
در روایت دیگری امام علی علیه السلام می فرمایند: "ان الحجامه تصح البدن و تشد العقل." بدرستی که حجامت بدن را سالم و عقل را نیرومند می گرداند .
رسول اکرم (صلی االله علیه و آله و سلم ) و ائمه‌اطهار علیهم السلام خود حجامت می‌کرده اند و روش انجام آن را بیان فرموده‌اند و ویژگیهای درمانی آن را برشمرده اند. در این زمینه بیش از پانصد روایت مطرح است که در کتاب «حجامت از دیدگاه اسلام» جمع آوری شده است.
یکی از مهمترین روایاتی که در زمینه حجامت در منابع معتبر روایی ذکر شده و در ذیــــل آیه یک ســــوره مبارکه «اسری» در تفسیر المیزان و برخی از تفاسیر دیگر آمده است، حدیث زیر میباشد:
حضرت رسول اکرم(صلی االله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:
«در شب معراج، وقتی که به آسمان هفتم صعود کردم، بر هیچ ملکی از ملائک گذر نکردم مگر اینکه گفتند یا محمد حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر بفرما.»
با یک چنین نگاه وسیع و عمـــیق و روش درمانی همه سونگـر است که «علــــم طـــب در کنــــــــار علم دیـــــن» قرار می گیرد که ( العلم علمان علم الابدان و علم الادیان) و می داند که خداوند اول طبیب است و آنگاه پیامبران و خاتمشان رسول گرامی اسلام (ص) منتظر نمی ماند که جامعه بیمار شود و دســت نیاز به ســـوی او دراز کنـــد، قبل از بروز بیماری اقدام به پیشگیری دردهای جامعه می کند. با تعلیم خداوندی انسان را می شناسد و کلیه عوامل حاکـــم و مؤثـــر بر او را می دانــد. لذا برخی از دستــــوراتش از جمله توصیه های طبی برای همه انسانها و همه زمانهاست. بعضی از دستوراتــش برای سنی خاص یا جنس خاص یا فرد خاص یا فصــــل خاص صادر می شود.
جایگاه حجامت در کتاب «قانون در طب»
تمامی بزرگان طب سنتی ایران ازحجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمانی ذکر کرده اند. محمد زکریای رازی در کتاب «الحاوی»، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب «قانون در طب»، سید اسماعیل جرجانی درکتاب «ذخیره خوارزمشاهی» ، عقیلی خراسانی درکتاب «خلاصه الحکمه فی مجمع الجوامع» و بسیاری دیگر از مشاهیر پزشکی طب سنتی و اسلامی به شیوه گسترده ای پیرامون حجامت و کاربرد آن دردرمان امراض صحبت کرده اند و از حجامت برای درمان بیماری های فراگیر و مهمی مانند «سکته قلبی ، مالیخولیا ، سردردهای میگرنی و بخشی از بیماری های پوستی» بهره می گرفته اند. در طب اسلامی و منابع مذهبی نیز توصیه های فراوانی به انجام حجامت شده است.
برخی از احادیث و روایات در مدح حجامت
پیامبرخدا (ص): «اگر خون درونتان به جوش می آید، حجامت کنید، چرا که خون، گاه ممکن است دردرون شخص ، طغیان کند و وی را بکشد.»
همچنین پیامبر خدا (ص) در کلام دیگر فرمودند : «درد، سه چیز است و درمان نیز سه چیز . اما درد عبارت است از : خون ، تلخه و بلغم . درمان خون حجامت است، درمان بلغم ، حمام است و داروی تلخه نیز راه رفتن.»
امام حسن عسکری (ع)فرمودند: «پس از انجام حجامت، انار بخور ، اناری شیرین؛ چرا که خون را فرو می نشاند و خون را در درون ، تصفیه می کند.»
امام صادق (ع) فرمودند: «بهترین چیزی که با آن به مداوا می پردازید ، حجامت کردن ، دوا را بر بینی ریختن ، حمام نمودن و حقنه کردن ( وارد کردن داروی مایع از طریق رکتوم ) است.»
پیامبر (ص) فرمودند: «هر وقت خون یکی از شماها به جوش آمد ، حجامت کند ، که او را نمی کشد . سپس فرمود: کسی از اهل بیت خودم را نمی بینم که در آن اشکالی ببیند.»
حضرت علی (ع) فرمودند: «همانا حجامت بدن را سالم و عقل را استوار می نماید.»
پیامبر خدا (ص) فرمودند: «اگر در چیزی شفا باشد ، در تیغ حجام و در خوردن عسل است.»
امام رضا ( ع ) فرمودند: «باید حجامت کردن بعد از خوردن غذا صورت گیرد ، چونکه وقتی انسان سیر شد، سپس حجامت کرد، خون جمع شده و بیماری خارج می گردد و اگر با شکم گرسنه کسی حجامت کند، خون خارج می شود ولی بیماری ( در بدن ) باقی می ماند.»
امام صادق (ع ) فرمودند : «حجامت کردن در سر موجب شفا و بهبودی هفت بیماری است : جنون ، خوره ( جذام ) ، پیسی ( کک و سفیدی در بدن )، خواب آلودگی ، درد دندان ، ضعف بینائی و سر درد شدید.»
پیامبر ( ص ) فرمودند: «در حجامت کردن شفا و بهبودی از بیماری است.»
امام صادق (ع ) فرمودند : «پیامبر خدا (ص) سه گونه حجامت می کرد: یکی حجامت در سر که آنرا " متقـدمه " می نامید و یکی بین دو کتف که آنرا " نافعه " می نامید و یکی بین دو کفــل ( ســــرین ) و بالای ران که آنــــرا " مغیثه " می نامید.»
امام حسن عسگری ( ع ) فرمودند: «بعد از حجامت، انار شریرین بخور که ( جریان ) خون را آرام و آنرا تصفیه می کند.»
رسول خدا (ص) فرمودند : «وقتی خون به هیجان آمد، حجامت کنید، چون خون وقتی به تردد و هیجان آمد، صاحبش را می کشد.»
حضرت صادق (علیه السلام) فرمودند: «حجامت را در آخر روز بجا آورید.»
از حضرت امام على نقى (علیه السلام) منقول است که: «انار شیرین بعد از حجامت، خون را ساکن مى کند، خون اندرون را صاف مى کند.»
دعای قبل از حجامت
امام رضا علیه السلام براى حجامت دعاى خاصى ذکر فرموده‌اند. این مطلب اهمیت همراهى درمان روحى و دعا درمانى با درمانهاى جسمى در طب اسلامى را اثبات مىکند. متن دعا چنین است:
وقتى خواستى حجامت کنى، چهار زانو جلوى حجّام بنشین و بگو: «اَعوذ بِالّلهِ الکَریم فى حِجامَتى مِنَ العَین فِى الدَّم وَ مِن کُلّ سوءِ وَ الاَعلالِ وَ الاَسقام وَ الاَوجاع وَ الاَمراض وَ اَسئَلُکَ العافِیةَ وَ المُعافاة وَ الشِّفاءِ مِن کُلّ داء.» یعنى: « در حجامت خود به خداوند کریم پناه مىبرم از خونریزى و از هر ناراحتی ، علت ، سختى و درد و مرضی و (خداوندا) از تو عافیت و اسباب عافیت و شفاى از هر بیمارى را طلب مىکنم.»
از مجموعه احادیث و روایات برمىآید که حجامت باید در زمان سیرى انجام شود و انجام آن به هنگام گرسنگى مضرّ است. در این رابطه از امام صادقعلیه السلام روایت شده که: « حجامت بعد از غذا خوردن باعث دفع عرق شده و قوّت بخش بدن است.»
همچنین ایشان فرموده اند: « از حجامت در حال گرسنگى بپرهیزید.» و نیز فرمودند: « بعد از خوردن طعام ، با حجامت خون جمع مىشود و بیمارى دفع مىگردد. اما اگر قبل از خوردن غذا حجامت انجام شود، خون دفع می شود، ولى بیمارى در بدن مىماند.»
بهترین تغذیه بعد از حجامت
امام رضا علیه السلام در رسالهى ذهبیّه، فرمایش مفصّلى در مورد خوراک بعد از حجامت دارند که قسمتى از آن را در اینجا مىآوریم:
« پس از استحمام باید موضع فصد و حجامت را به وسیلهى پارچهى کرکى یا ابریشمى یا دستمال نخى که لطیف و نرم باشد، بپوشانید. بعد یک حبه از تِریاق اکبر (نام یک داروى قدیم) به اندازهى ماش میل کنید. پس از حجامت و فصد، آب میوه بنوشید و اگر میوه نیست، شربت بالنگ مصرف کنید و در جایى که این امکانات وجود ندارد، بالنگ را زیر دندان بگیرید و روى آن جرعهاى آب نیم گرم بنوشید. اما در فصل سرما باید سکنجبین عسلى استفاده شود که این شربت شما را از بیمارىهاى خطرناک لقوه، برص، بهق و جذام به ارادهى خداوند ایمن خواهد داشت.
امام رضا (ع): «سفارش مىکنم که پس از حجامت یا فصد، آب انار را با مکیدن آن بنوشید. مکیدن آب انار خون را زنده و تن را با نشاط خواهد ساخت. پس از حجامت و فصد ، از خوردن غذاهاى نمکدار تا مدت 3 ساعت بپرهیزید، چون اگر این پرهیز مراعات نشود، بعید نیست که انسان به بیمارى جرب دچار شود.»
امام حسن عسکرى علیه السلام مىفرماید: « بعد از حجامت انار شیرین میل کنید، چون انار خون را آرام مىکند و آن را در مسیر خود صاف مىگرداند.»
پیامبر اکرم (ص): «جبرئیل چندان مرا به انجام حجامت دعوت کرد که پنداشتم گویی حجامت واجب است.»
توصیه های قبل از حجامت:
تذکر:(این تو صیه ها از منبعی غیر از روایات استفاده شده است )
• با شکم گرسنه هیچ و قت حجامت نکنید
• ساعت قبل از حجامت سیگار مصرف نشود.
• یک ساعت قبل از حجامت شربت آب انار، ساندیس انار ، عسل و مایعات فرا وان بنو شید. تذ کر ( البته نوشیدن زیاد به آن معنی نیست که بیش از معمول نیاز بدن مصرف شود چرا که در روایت ها اثرات منفی زیاد نو شیدن برابر اثرات پرخوری غیر مایعات بیان شده است)
• از با تجربه بودن شخصی که می خواهد شما را حجامت کند اطمینان داشته باشید.
• 24 ساعت قبل از حجامت نزدیکی ممنوع است
• جهت استمداد از باری تعالی برای شفا گرفتن دعای هنگام حجامت که از امام هشتم (ع) منقول است را بخوانید .
• انجام حجامت در روزهای 13 تا 27 ماه قمری مطلوب تر است.
• حجامت متوالی با فاصله چند روز ممنوع است.
• بانوان در هنگام عادت ماهیانه حجامت نکنند.
• حجامت برای افراد بلغمی مزاج ممنوع و مضر است.
• اطفالی که حجامت می شوند کمتر دچار عفونت و سر ما خورد گی و بیماری می شوند و مقاومت بدن انها در مقایسه با اطفال و نو جوانان حجامت نشده بسیار بیشتر است.
• قبل از حجامت حتما عینک را از چشم بردارید.
آداب حجامت
از آنجا که حجامت از جمله توصیه های دینی است، لذا مانند بسیاری دیگر از آداب مذهبی جهت دستیابی به نتیجه بهتر مستلزم رعایت آداب و اصولی می باشد که آن می پردازیم.
1- حجامت رو به قبله و به صورت چهار زانو انجام شود.
2- حجامت کننده و حجامت شونده با وضو باشند و حجامت را با نام خداوند آغاز کنند.
3- قبل از شروع حجامت حتماً آیه الکرسی تلاوت شود.
4-دعای شریفی که در خصوص حجامت از امام علی بن موسی الرضا (ع) وارد شده است . خوانده شود .
5- ذکر صلوات به هنگام حجامت فراموش نشود.
6- در صورت امکان حجامت در روزها و زمانهای توصیه شده انجام شود.
7- پزشک و بیمار هر دو به این نکته توجه داشته باشند که پزشک و عمل حجامت هر دو تنها وسیله ای برای شفای بیماری است. مسلماً شفای هر بیماری تنها به خواست و اراده خداوند متعالی انجام پذیر می باشد.
8- بعد از انجام حجامت به فرد حجامت شونده تبریک گفته شود.
9- قبل و بعد از حجامت خوردن انار توصیه شده است. همچنین برای جبران ضعف احتمالی، نوشیدن شربتی از عسل در پس حجامت توصیه شده است.
10-حداقل تا 12 ساعت پس از انجام حجامت جهت جلوگیری از عفونت زخم، استحمام ممنوع می باشد.
11-تا حدود 12 ساعت پس از انجام حجامت باید از خوردن ترشی، نمک و لبنیات پرهیز نمود.
12- قبل از انجام حجامت حتماً عینک از روی چشم برداشته شود.
13- نگاه کردن به خون اول حجامت ـ بر طبق احادیث ـ مستحب و باعث روشنی و جلای چشم می شود.
14-حجامت خانمها در دوران قاعدگی و به خصوص در اواخر این دوره ممنوع می باشد.
15-تا 12 ساعت قبل و بعد از حجامت نزدیکی صورت نگیرد.
قرارداد حمل و نقل
خرید اینترنتی کتاب حقوقی ( قانون تجارت )
چگونه یک اسم تجاری انتخاب کنید
چگونه یک اسم تجاری انتخاب کنید
تصور نکنید نامگذاری یک کار کم‌هزینه و آسان است
13/09/1385
چه چیزی در یک نام تجاری وجود دارد؟ چیزهای بسیار زیاد. اسم تجاری‌تان باید خاص و به یادماندنی باشد. همچنین موارد قانونی زیادی وجود دارند که باید به آنها توجه داشته باشید. در اینجا نکاتی آمده است که چگونه مناسب‌ترین نام را برای تجارت‌تان انتخاب کنید.
چه چیزی در یک اسم وجود دارد؟ وقتی که اسم باعث موفقیت حرفه‌ای کوچک می‌شود، می‌توان گفت چیزهای فراوانی در آن وجود دارد. اسم درست می‌تواند شرکت شما را ورد زبان همه کند و اسم نادرست می‌تواند شرکت‌تان را محکوم به گمنامی و شکست کند. اگر باهوش باشید، برای انتخاب اسم شرکت‌تان همان قدر می‌‌کوشید که برای تحقق ایده‌تان، برنامه‌ریزی شغلی‌تان و انتخاب مکان خرید و فروش کوشیده‌اید. به طور ایده‌آل، اسم تجاری شما باید بیانگر مهارت، ارزش و تک بودن محصول و یا خدماتی که ارائه می‌دهید، باشد. در مورد این که یک اسم تجاری خوب چیست، بحث‌های زیادی وجود دارد. بعضی از کارشناسان عقیده دارند بهترین اسم‌ها، اسم‌های انتزاعی هستند، لوح نانوشته‌ای که بشود با آن تصویری خلق کرد. عده‌ای دیگر فکر می‌کنند که اسم باید آگاهی دهنده باشد تا مشتریان به سرعت بفهمند این کالا و تجارت چیست. برخی از کارشناسان هم بر این باورند که اسم‌های تازه ساخته شده (اسم‌هایی که از کلمات ساخته شده می‌آیند) بیشتر به یاد می‌مانند تا اسم‌های واقعی. در مقابل بعضی دیگر نظرشان این است که بیشتر ا سم‌های تازه‌ساخت، کاملا فراموش شدنی هستند. در واقع هر نوع اسمی می‌تواند تاثیرگذار باشد به شرط آن که از لحاظ استراتژی بازاریابی، از پشتوانه مناسبی برخوردار باشد.
خودتان اسم را انتخاب می‌کنید؟
بر اساس تمام ملاحظاتی که در مورد یک اسم تجاری خوب مطرح است، آیا باید با یک کارشناس مشورت کنید؟ مخصوصا اگر در زمینه‌ای کار می‌کنید که اسم شرکت‌تان چشمگیر خواهد بود و ممکن است روی موفقیت کاری‌تان تاثیر بگذارد؟ راحت‌تر نیست که تاثیرات یک نامگذاری حرفه‌ای را لیست کنید؟
بله، همان طور که یک حسابدار در مورد مالیات‌ها بهتر عمل می‌کند و یک آژانس تبلیغاتی کار تبلیغاتی‌تان را بهتر انجام میدهد، یک موسسه نامگذاری هم بهتر می‌تواند اسم مناسب برای شرکت‌تان انتخاب کند.
موسسه‌های نامگذاری، سیستمهای پیچیده و مفصلی برای خلق اسامی جدید دارند و به قوانین اسامی و علامت‌های تجاری آگاهی دارند. آنها این مهارت را دارند که مضرات انتخاب اسم نامناسب را به شما گوشزد کنند و برایتان توضیح دهند که چرا نام‌های دیگر بهترند.
یک مشاور اسم‌گذاری این کار دشوار و پیچیده را از دوش شما برداشته و عملی شگفت‌انگیز و عالی در فرآیند تجاری‌تان انجام خواهد داد.
کار نامگذاری، زیربنایی و پرهزینه است. یک موسسه نامگذاری حرفه‌ای، برای انتخاب یک اسم، ممکن است هر هزینه‌ای از 35 هزار دلار یا بیشتر از شما مطالبه کند. با این حال منفعتی که در این کار نهفته است، این است که اکنون با خرج این پول می‌توانید پولی در انتها ذخیره کنید. اسم‌گذاران حرفه‌ای قادرند نام بهتری برگزینند، نامی که قابل فهم و به یادماندنی باشد و این یعنی کاهش هزینه‌های شما در مسیری طولانی. آنان این توانایی را دارند که به شما کمک کنند تا دچار دردسرهای حقوقی ثبت‌نام و انتخاب اسم تجاری‌تان نشوید. اگر اسمی انتخاب کنید که در حال حاضر به شخص دیگری تعلق دارد، دچار مشکلاتی می‌شوید که برای شما بسیار گران تمام خواهد شد.
این کارشناسان با عناصر طراحی آشنایی دارند. مثلا این که یک اسم بالقوه چگونه ممکن است روی یک نماد تاثیر بگذارد. اگر این هزینه را از روی بودجه شروع کارتان بردارید، کمک کارشناس می‌تواند سرمایه‌گذاری بسیار خوبی باشد. اسمی که اکنون انتخاب می‌کنید، روی برنامه‌های فروشتان در طول کسب‌وکار تاثیر خواهد گذاشت. اگر شما مانند بسیاری از صاحبان مشاغل کوچک هستید، مسئولیت اندیشیدن برای یک اسم تجاری، تماما به عهده خودتان خواهد بود. یک خبر خوب با به کار گرفتن اصول اولیه‌ای که نام‌گذاران حرفه‌ای از آنها استفاده می‌کنند، شما می‌توانید به یک اسم پرمعنا دست یابید که مفید باشد، بدون آن که هزینه‌ای بپردازید.
این اسم یعنی چه؟
با این تصمیم شروع کنید که می‌خواهید نامتان چه مفهومی را برساند. برای این که اسم شرکت‌تان بیشترین اثر را داشته باشد، باید عناصر کلیدی حرفه‌تان را تقویت و تحکیم کنید.
جرالد لوئیس (Gerald lewis) کسی که شرکت مشاوره‌ایش (CDI Designs) که تخصص‌اش کمک به خرده فروشان مواد غذایی است، می‌گوید: خرده‌فروشی بازار آن قدر تقسیم‌بندی شده است که (یک اسم باید) به سرعت آنچه را که مشتری به دنبالش است، منتقل کند. به عنوان مثال نام یک فروشگاه عمده‌فروشی باید این نقش و تصور را منتقل کند و همین طور یک فروشگاه اعیانی که مواد خوراکی با کیفیت بالا می‌فروشد، اسمی که با پیشوند ترکیب شده باشد، نقشی مهم در این مورد ایفا می‌کند.
بنابراین اولین و مهمترین قدم برای انتخاب اسم این است که تصمیم بگیرید دقیقا کسب و کار شما چیست.
آیا این اسم باید معنی‌دار باشد؟ بیشتر کارشناسان پاسخ‌شان مثبت است. هر چه اسم شرکت‌تان، با مشتریان ارتباط بیشتری برقرار کند، شما تلاش کمتری برای توضیح کالا به مشتری نیاز دارید. آلن سیه‌گل (Alan Siegel)، رئیس کمیسیون و مدیرعامل سیه‌گل و گیل (Siegel & Gale)، شرکت ارتباطات بین‌المللی، عقیده دارد اسم سازها باید کلمات واقعی یا ترکیبی از کلمات را به کلمات جعلی و غیرواقعی ترجیح دهند. او این گونه توضیح میدهد که مردم واژه‌هایی را می پسندند که آنها را بفهمند و بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.
به این علت است که نام‌گذاران خبره، در همه دنیا، اعداد زنجیره‌ای یا حروف آغازین را انتخابی نامناسب دانسته و آن را رد می‌کنند. از طرف دیگر، یک اسم این قابلیت را دارد که بسیار پرمعنی باشد.
علم مشاوره نامگذاری به صاحبان مشاغل این گونه هشدار میدهد که نسبت به اسامی که مبهم تعریف می‌شوند، آگاه باشند.
اشتباهات عمده متوجه اسامی جغرافیایی یا زیست‌شناسی هستند. مثلا به این اسم به عنوان یک نمونه علمی دقت کنید: «San Pablo Disk Drives» حال اگر کمپانی بخواهد فعالیت‌هایش را از شهر San Pablo فراتر ببرد، چه؟ این اسم برای مصرف کننده‌های ساکن شیکاگو یا پنسیلوانیا چه مفهومی خواهد داشت؟ اگر کمپانی فعالیت‌هایش را فراتر از دیسک درایو و به سمت نرم‌افزار یا منیوال‌های راهنمای کامپیوتر ببرد، چه طور؟
اگر تصمیم داشته باشید همیشه در یک وضعیت محدود بمانید، اسامی خاص برای کارتان معقول‌تر و پرمعنی‌تر هستند. اگر خیال رشد و پیشرفت را در سر دارید، باید اسمی را برگزینید که به اندازه کافی جامع باشد تا با رشدتان همسو باشد. چطور می‌شود اسم هم پرمعنا باشد و هم جامع؟ به طور علمی، وجه تمایزی میان اسم‌های توصیفی (مثل: San Pablo Disk Drives) و اسامی الهامگر وجود دارد. اسم‌های توصیفی، توضیحی عینی و قابل لمس در مورد حرفه ارائه می‌دهند، این که چه می‌کند، کجا واقع شده و چیزهایی از این دست. اسم‌های الهامگر، انتزاعی‌تر و معنوی‌تر هستند و روی این تمرکز می‌کنند که این حرفه در چه موردی است. آیا مایلید کیفیت را برسانید؟ یا رفاه و سهولت و یا تازگی و نوظهوری را؟
اینها قابلیت‌هایی هستند که یک اسم الهامگر می‌تواند آشکار سازد. مثلا انتخاب اسم «Italitour» برای کمک به تبلیغ تورهای دسته‌جمعی به ایتالیا. هر چند که این واژه واقعی نیست، اما پرمعناست. شما سریعا می‌فهمید چه چیزی ارائه می‌شود، حتی بهتر از این، اسم «Italitour» ایجاد کننده هیجان سفرهای خارجی است. کارشناس می‌گوید: اگر این اسم به Italytour تغییر پیدا کند، نامی کاملا متفاوت خواهد بود. اما کلمه Italita را که خارجی است، انتخاب می‌کنیم که نامی بسیار آشنا، پرشور و هیجان‌انگیز برای انگلیسی زبان‌هاست و آن را با کلمه انگلیسی «Tour» ترکیب می‌کنیم. تلفظش راحت است، تک است، ترسناک نیست و همچنان حال و هوای ایتالیایی دارد.
قبل از آن که به فکر اسم برای حرفه جدیدتان باشید، سعی کنید قابلیت‌هایی را که می‌خواهید کارتان با آن تعریف شود، مشخص کنید. مثلا اگر در حال افتتاح یک فروشگاه نان تنوری هستید، به نامی احتیاج دارید که حس تازگی، گرمی و فضای ساده خانگی را منتقل کند. به سادگی می‌بینید که اسم‌هایی مانند «Kathy’s Bread Shop» یا «Arlington Breads» هیچ کدام از این ویژگی‌ها را نمی‌رسانند. (تنور، کوره: Hearth) دقت کنید. این نان به نظر، خانگی داغ و تازه می‌رسد. علاوه بر این، اگر خط تولید نان‌تان را توسعه دهید، می‌توانید این اسم را به «Open Hearth Bakery» تغییر دهید. این دگرگونی شما را قادر خواهد ساخت که همچنان اسمی الهامگر داشته باشید بدون آن که مشتریان ثابت‌تان را به اشتباه بیندازید.
اسم‌های تجاری توفان‌زا (ذهن‌انگیز)
اسم‌های توفان‌زای تجاری را پیدا کنید، به دیکشنری‌ها و کتاب‌ها و مجلات نگاهی بیندازید تا ایده‌های جدید به سراغ‌تان بیاید. اگر دوست دارید از دوستان و بستگان کمک بخواهید. هر چه فکرهای بیشتری مشغول باشند، بهتر است. در طول این فرآیند خلق و شکل‌دهی، تا آنجا که می‌توانید به اسامی کارآمد بیندیشید.
موسسات نامگذاری حرفه‌ای، ابتدا بر اساس 800 تا 1000 اسم آغاز کرده و پیش می‌روند. مطمئنا شما آن قدر وقت ندارید که به این تعداد اسم فکر کنید، اما سعی کنید حداقل با 10 اسم که فکر می‌کنید خوب هستند، شروع کنید. هر وقت از تمام جوانب، آنها را بررسی کردید، حداقل نیمی از آنها را حذف خواهید کرد.
این که بر چه اساسی این اسامی را می‌آزمایید و بررسی می‌کنید، بستگی به ملاحضات و علایق شما دارد. بعضی از این ملاحضات تقریبا جهانی هستند. مثلا ا سمی که انتخاب می‌کنید باید تلفظی راحت داشته باشند، خصوصا اگر قصد دارید شدیدا به تبلیغات یا علامت‌های چاپی اتکا کنید. اگر مردم نتوانند این اسم را تلفظ کنند، از گفتنش اجتناب خواهند کرد. به همین سادگی هیچ چیزی نمی‌تواند برای یک شرکت نوپا، آسیب‌رساننده‌تر از این باشد که پتانسیل و فرصتش برای تبلیغلات شفاهی، سرکوب شود.
بررسیهای دیگر، به فاکتورهای شخصی‌تر بستگی دارند. مثلا اگر در اندیشه بازاریابی جهانی هستید و یا در یک منطقه چند زبانه قرار دارید، باید مطمئن شوید نامی که برمی‌گزینید، مفهوم منفی در سایر زبان‌ها نداشته باشد. به عبارتی دیگر علم این گونه می‌گوید که اگر قرار است تبلیغات اولیه شما در راهنمای تلفن باشد، باید اسم‌هایی را ترجیح دهید که با الفبای اولیه نزدیک‌تر باشند. در نهایت مطمئن شوید که این اسم، به هیچ عنوان ایجاد اشکال نمی‌کند. از یک کودک بخواهید آن را تلفظ کند و کمتر با حروف بازی کنید. اگر هیچ کدام از کارهایتان باعث خنده و تمسخر نشد، احتمالا آن اسم، مناسب است.
چاک برایمر (Chuck Brymer)، رئیس کمپانی نامگذاری «Iterbrand U.S.A» به جست‌وجوگران نام، نصیحت می‌کند به رقبایشان دقیق بنگرند.» نقش اصلی نام این است که تجارت شما را از سایر تجارت‌ها متمایز می‌سازد. برایمر می‌گوید: شما باید رقبای فعلی‌تان را سبک و سنگین کنید و این که چه نوع شیوه‌های خاصی را در پیش گرفته و ببینید چطور می‌توانید اسمی انتخاب کنید که خودتان را از آنها متمایز و جدا کنید.
ساختن یک اسم
زمانی که تقریبا تمام کلمات موجود در زبان، به عنوان نام تجاری استفاده شده‌اند، انتخاب اسم نوساخت، رایج‌تر و پرطرفدارتر می‌شود. شاید بهترین اسم‌های نوساخت، متعلق به موسسات مجرب نامگذاری باشند. مثل «Acura» بخشی از کمپانی هونداموتور که توسط شرکت NameLab و Flixx ساخته شده است. از زمان آغاز به کار NameLab، موسس آن «IraBachrach» تبدیل به قهرمان منحصر به فرد اسم‌های نوساخت شده است. او بر این باور است که اسم‌های جدیدی که از فرمول خوبی برخوردارند، حتی می‌توانند بسیار پرمعناتر از واژه‌های موجود باشند. مثلا به نام Acura توجه کنید. هر چند که این کلمه، تعریفی در دیکشنری ندارد، اما در واقع، ریزه‌کاری‌های مهندسی را به ذهن القا می‌کند. یعنی همان چیزی که مد نظر کمپانی است. چگونه می‌شود یک اسم این طور باشد؟ بچ راچ و پرسنلش این اسم را خلق کرده‌اند. «Acura» از «Acu» بخش لغوی و در بسیاری از زبان‌ها، به معنای «Precise» دقیق، کامل است. بچ راچ، با کار کردن روی بخش‌های لغوی معنی‌دار (چیزی که زبان‌شناس‌ها آن را morphemes، تکواژ، می‌نامند) مانند «Acu»، مدعی خلق کلمات جدید است که هم پرمعنا هستند و هم منحصر به فرد.
بچ راچ این گونه استدلال می‌کند: یکی از دلایلی که شرکت جدیدی شکل می‌گیرد، این است که دارای ارزشی جدید و یک ایده جدید است. اگر نامی متعارف و عادی را برگزینید، به سختی می‌تواند تازگی فکر و ایده شما را بیان کند اما کاملا قابل فهم است که یک کلمه تازه می‌تواند آن تازگی را به ذهن برساند. بچ راچ همچنین تایید می‌کند که با این وجود این کلمات جدید همیشه هم بهترین راه حل نیستند. یک واژه جدید، پیچیده است و اشاره به این می‌کند که محصول یا خدماتی که ارائه می‌دهید نیز پیچیده است و این ممکن است آنچه که شما می‌خواهید اعلام کنید، نباشد. به علاوه ممکن است این نوع اسم‌سازی فراتر از حد توان نام‌گذاران غیرحرفه‌ای باشد.
یک راه حل ساده‌تر، استفاده از هجی جدید کلمات موجود است. به عنوان نمونه، چیزی که CDI خلق کرده است: Flixx. این کلمه از کلمه عامیانه و خودمانی «Flicks» به معنای سینما گرفته شده است. اما هجی غیرعادی‌اش، آن را جالب کرده است. در عین حال وجود دو حرف X در کنار هم، در پایان کلمه، زیبایی و جذابیت بصری به آن بخشیده است و نکته مهم این که Flixx برای نام تجاری قابل استفاده‌تر از Flicks است، خصوصیتی که به ویژه برای کارکردهای زنجیره‌ای در توسعه ملی مهم است.
حقیقتی درباره ثبت‌نام بازرگانی
وقتی اسامی مورد نظرتان را به چهار یا پنج اسم تجاری رساندید که به یادماندنی، گویا و پرمعنی هستند و توسط یک کودک عادی خوانده می‌شوند، آماده‌اید که دنبال ثبت‌نام تجاری باشید.
آیا هر نام تجاری باید به ثبت برسد؟ خیر. بسیاری از مشاغل کوچک نام تجاری‌شان را به ثبت نمی‌رسانند. تا آنجایی که دولت حاکم به شما این اجازه را میدهد پیش بروید، ممکن است تا هر زمان که دوست دارید، تحت یک نام ثبت نشده به فعالیت خود بپردازید. البته با توجه به این که از نام تجاری متعلق به دیگری استفاده نکنید. اما اگر این گونه باشد، چه؟ این دو قضیه را پیش خود تصور کنید: شما یک تولید کننده کاملا جدید هستید که قرار است اکنون سفارش‌های اولیه‌تان را بار کشتی کنید. یک شرکت گمنام Ogunquit در مرکز آگاستا ادعا می‌کند که نام شرکت شما به نام تجاری آنها تعدی کرده است و شما را وارد یک نبرد قانونی و حقوقی می‌کند که منجر به ورشکستگی کمپانی شما می‌شود.
حالا تصور کنید که از شروع به کار کمپانی شما 5 سال می‌گذرد. در تب و تاب رشد و شکوفایی هستید و به توسعه می‌اندیشید. اما درست زمانی که می‌خواهید برنامه فرانشیزتان را آغاز کنید، باخبر می‌شوید رقیبی کوچک در Modesto، کالیفرنیا همنام با شرکت شماست، از نام تجاری‌تان استفاده کرده و اسم شما را بی‌اثر می‌کند.
برای آن که خطر استفاده از نام تجاری از پیش موجود، به خوبی برای شما روشن شود به این مطلب توجه کنید: وقتی Namelab مسئولیت نامگذاری درباره تعدادی از فروشگاه‌های قطعات اتومبیل را بر عهده گرفت، آنها بیشتر از 87 هزار اسمی را که در همان حال برای فروشگاه‌هایی از این نوع وجود داشتند، برملا کردند. به همین علت است که حتی کوچک‌ترین مشاغل هم باید اسامی تجاری‌شان را با ثبت کردن حفظ کنند. شما هیچ وقت نمی‌دانید که فروشگاه دورافتاده شما به کجا قرار است برسد، اگر اداره یک مغازه دورافتاده‌تان تماما به عهده یک نفر است، بنابراین او نیازی به ثبت‌نام تجاری ندارد. اما اگر این شخص بلندپرواز و سختکوش باشد، همین فروشگاه محلی ممکن است روزی تبدیل به یک تجارت بزرگ شود.
باید مطمئن شوید که نام شما از نظر دولت مرکزی، قابل ثبت است. همچنین باید اطمینان پیدا کنید ایالت‌های مجزا که می‌خواهید در آنجا تجارت کنید به شما اجازه این کار تحت این نام را خواهد داد. بسیار توصیه می‌شود قبل از آن که در مورد یک اسم تصمیم قطعی بگیرید، از یک مشاور ثبت تجاری یا حداقل یک کمپانی پیگیری ثبت‌نام تجاری کمک بخواهید. پول اضافی که اکنون خرج می‌کنید، باعث اجتناب از دردسرها و هزینه‌های تجاری شما در آینده می‌شود. سعی کنید تا زمانی که وضعیت ثبت اسم تجاری کاملا مشخص می‌شود، انگیزه و اشتیاق خود را برای هر اسمی حفظ کنید.
از دست دادن نامی که درباره‌اش رویاپردازی کرده‌اید، می‌تواند شدیدا باعث تضعیف روحیه‌تان شود.
درجات نام تجاری
پندارهای غلطی در مورد نام‌های تجاری و نشان موسسات و میزان حمایت آنها از جانب قانون وجود دارد. یکی از تصورات اشتباه اولیه این است که یک نام تجاری شامل تمام کلاس‌ها می‌شود. در حقیقت نام‌ها و علامت‌های بازرگانی تحت کلاس یا درجات خاصی بایگانی می‌شوند. زمان ثبت اسم تجاری یا علامت بازرگانی، 45 کلاس یا طبقه برای انتخاب وجود دارد. کمپانی‌ها می‌توانند اسم را تحت یک کلاس (درجه) یا چند کلاس دسته به نوع محصول یا خدمات‌شان به ثبت برسانند.
مثلا اگر شرکتی، نامش تحت کلاس 15 (آلات موسیقی) به ثبت رسیده باشد، شرکت دیگری که آن هم به دنبال تجارت آلات موسیقی است و از همین اسم هم استفاده می‌کند، طبیعتا باعث بهم ریختگی و اشتباه در بازار خواهد شد و همچنین به یک نام از پیش ثبت شده، تعدی کرده است.
با این وجود، اگر در شرکتی هم که در کلاس متفاوتی فعالیت می‌کند، مثلا کلاس1، مواد شیمیایی، این آشفتگی و اشتباه رخ دهد، بسیار ناخوشایند خواهد بود.
بررسی نام بازرگانی توسط خودتان
اگر قرار است خودتان این بررسی را انجام دهید، کتابخانه‌های نگهدارنده امتیازات و نام‌های تجاری (PIDL) در سراسر جهان فهرست‌هایی از نام‌های تجاری ثبت شده قانونی دارند و همچنین بانک اطلاعات آنلاین از علامات ثبت شده و درخواست‌های ثبت‌نام که در حال بررسی هستند، در آنجا موجود میباشد. همین طور در این کتابخانه‌ها می‌توانید از راهنمای محصولات و سایر اطلاعاتی که در دسترس هستند، برای جست‌وجوی علامت‌هایی که تاکنون ثبت نشده‌اند، استفاده کنید. این سایت همچنین یک پایگاه اطلاعتی آزاد در مورد نام‌های ثبت شده و نام‌های بلاتکلیف دارد که این داده‌ها معمولا یک یا دو ماه بعد از بایگانی وارد تنور، کوره: PTO (Patent and Trade Marke Officers) شده‌اند.
در این شبکه شما می‌توانید جست‌وجوی خوبی هم در این مورد انجام دهید که آیا کسی هم وجود دارد که از این اسم استفاده می‌کند، بدون آن که آن را به ثبت رسانده باشد. برای به دست آوران نتایج دقیق و کامل‌تر، این کار را بیشتر از یک وسیله جست‌وجو انجام دهید.
همچنین سری هم به ثبت‌نام‌گرها مانند تنور، کوره: Network Solution بزنید تا ببینید چه چیزهایی موجود است. این به شما کمک می‌کند تا مشاغل دیگری را که از اسم انتخابی شما یا اسمی مشابه آن استفاده می‌کنند، پیدا کنید و همچنین منحصر کردن انتخاب‌ها، به شما کمک شایانی می‌کند.
تحلیل نهایی
اگر خوش‌شانس باشید، با سه یا پنج اسم تجاری که از تمام آزمون‌هایتان سربلند بیرون آمده‌اند کار را تمام خواهید کرد. تصمیم نهایی را چگونه می‌گیرید؟
تمام معیارهای اولیه‌تان را به خاطر آورید. کدام اسم بهتر از بقیه اهدافتان را پوشش میدهد؟ کدام اسم شرکتی را که در ذهن دارید بهتر نمایان می‌کند؟ کدام اسم را بیشتر از بقیه دوست دارید؟
هر کمپانی، به راه و روش خودش به تصمیم نهایی دست می‌یابد. بعضی از کارآفرین‌ها اصول خاص خود را دارند و برای انتخاب اسمی از میان سایر اسامی، از دلایل مخصوص به خودشان استفاده می‌کنند. سایرین عملی‌تر عمل می‌کنند. بعضی از شرکتها، تحقیقی درباره مصرف کننده انجام می‌دهند و یا با کمک گروههای کانونی (Focus Groups) تستی انجام می‌دهند تا ببینند این اسم‌ها توسط دیگران چه طور دریافت می‌شوند. دیگران هم ممکن است این گونه تصمیمگیری کنند که اسم‌شان قرار است مهمترین چیز قابل رویت در پشت یک کامیون باشد. بنابراین از یک طراح گرافیک می‌خواهند که اسامی مختلف را به صورت علامت‌هایی درآورد تا ببینند کدامشان به عنوان یک شکل طراحی شده بهترین است.
از تمام این معیارها استفاده کنید. می‌توانید این کار را به طور غیررسمی انجام دهید. نظر سایرین را هم بپرسید. بررسی کنید و ببینید کدام اسم به عنوان یک علامت تجاری، مناسب به نظر می‌آید. هر اسمی را با صدای بلند بخوانید، خوب دقت کنید و ببینید اگر در آینده این اسم در یک تبلیغ رادیویی یا فروش تلفنی شنیده شود، چگونه خواهد بود.
موسسات نامگذاری حرفه‌ای، برای این فرآیند مهم، از 6 هفته تا 6 ماه وقت صرف می‌کنند، اما شما احتمالا چنین وقتی نخواهید داشت. ولی برای انتخاب یک اسم مناسب سعی کنید حداقل چند هفته وقت بگذارید. هر وقت تصمیم خود را گرفتید، سریعا نسبت به این اسم در خودتان شور و اشتیاق ایجاد کنید. انتخاب اسم، اولین قدم شما برای ساختن یک هویت قوی برای شرکت‌تان خواهد بود. چیزی که باید تا زمانی که تجارت شما برقرار است، پایدار باقی بماند.
منبع : کارآفرینان امیر کبیر
مقدمه
حسابداران باید علل پدید آورنده ورشکستگی را بخوبی درک کنند زیرا آنها هستند که می‌توانند قبل از وقوع ورشکستگی، مدیریت را از آن آگاه سازند و راه‌حلهای پیشگیری کننده ارائه نمایند
.(Newton, 1998)
تعریف ورشکستگی
در ادبیات مالی واژه‌های غیرمتمایزی برای ورشکستگی وجود دارد. برخی از این واژه‌ها عبارتند از:
وضع نامطلوب مالی1، شکست2، عدم موفقیت واحدتجاری، وخامت ، ورشکستگی3، عدم قدرت پرداخت دیون4 و غیره.
در فرهنگ و بستر« شکست» چنین تعریف شده است: "توصیف یا حقیقتِ نداشتن یا عدم کفایت وجوه در کوتاهمدت".
البته همه واحدهای تجاری برای دستیابی به موفقیت،برنامه‌ریزی می‌کنند و عملیات خود را به سمت برنامه‌های خود راهبری می‌نمایند اما برخی از آنها برای دستیابی به این هدف دست به عملیات ریسک‌آور و خطرناکی می‌زنند که به ورشکستگی منتهی می‌گردد. این جنبه غیرمنتظره بودن ورشکستگی است که آن را خطرناک‌تر می‌سازد. به هر حال همه واحدهای تجاری که تداوم فعالیت ندارند ورشکسته تلقی نمی‌شوند، زیرا برخی از آنها با وجودعدم تداوم فعالیت به اهداف خود دست یافته‌اند.
دان و براداستریت (Dun ِ Bradstreet) اصطلاح شرکتهای ورشکسته5 را این‌طور تعریف می‌کنند: "واحدهای تجاری که عملیات خود را به علت واگذاری یا ورشکستگی یا توقف انجام عملیا ت جاری با زیان توسط بستانکاران، متوقف نمایند" .(Newton,1998)
دلایل ورشکستگی
تعیین دلیل یا دلایل دقیق ورشکستگی و مشکلات مالی در هر مورد خاص کار آسانی نیست. در اغلب موارد دلایل متعددی با هم منجر به پدیده ورشکستگی می‌شوند. اما طبق تحقیقات دان و براد استریت دلایل اصلی ورشکستگی مشکلات مالی و اقتصادی است.
در برخی موارد دلایل ورشکستگی با آزمون صورتهای مالی و ثبتها مشخص می‌شود. حسابدارانی که در تجزیه و تحلیل وضع مالی شرکتهای رو به زوال تجربه دارند می‌توانند به راحتی دلایل ورشکستگی را شناسایی و تعیین کنند. اما گاهی، بعضی مسائل از گردش مناسب در یک واحدتجاری در یک دوره نسبتاً کوتاهمدت حمایت می‌کند و ورشکستگی را از چشم حسابداران پنهان می‌سازد.
نیوتن (1998) دلایل ورشکستگی رابطورکلی به دو دسته دلایل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی تقسیم کرده است. از نظر او دلایل برون‌سازمانی عبارتند از:
1- ویژگیهای سیستم اقتصادی: مدیریت شرکت باید تغییراتی را که در ساختار اقتصادی رخ میدهد بپذیرد. وی نمی‌تواند تغییری در آنها ایجاد کند بلکه باید تعدیلا‌ت لازم را در عملیات شرکت در جهت این سیستم پیاده سازد. شرکتهای بزرگ دارای سازمان هستند اما شرکتهای کوچکتر بیشتر در معرض خطر ورشکستگی قرار دارند، چون شرکتهای بزرگ بهتر می‌توانند در شرایط نبود ثبات بازار مقاومت نمایند.
2- رقابت: یکی از دلایل ورشکستگی رقابت است، اما مدیریت کارا نقطه مقابل این دلیل است.
3- تغییرات در تجارت و بهبودها و انتقالات در تقاضای عمومی: اگر شرکتها از بکارگیری روشهای مدرن و شناخت وسیع و بموقع خواسته‌های مصرف کننده جدید ناتوان باشند شکست می‌خورند.
4- نوسانات تجاری: مطالعات نشان داده است که نا سازگاری بین تولید و مصرف، عدم استخدام، کاهش در میزان فروش، سقوط قیمتها و... باعث افزایش تعداد شرکتهای ورشکسته شده است. به هرحال نبود آرامش موقت عامل زیربنایی ورشکستگی شناخته نشده است.
5- تامین مالی: پروفسور ناماکی (Namaki) با استفاده از داده‌های بانک جهانی برای دوره 1980- 1990 عنوان کرد که مشکلات مرتبط با تامین مالی بیشتر از شرایط اقتصادی ، باعث ورشکستگی شرکتهای کوچک می‌شود.
6- تصادفات: برخی عوامل بسیار فراتر از کنترل شرکت هستند مانند رویدادهای طبیعی. برخی از آنها به نام اعمال خداوند6 معروفند. این گروه در همه جوامع صرف‌نظر از سیستم خاص اقتصادی آنها دیده می‌شود.
نیوتن (1998) عوامل درون‌سازمانی ورشکستگی واحدهای تجاری را عواملی می‌داند که می‌توان با برخی اقدامات واحدتجاری از آنها جلوگیری کرد. اغلب این عوامل ناشی از تصمیمگیری غلط است و مسئولیت آنها را باید مستقیماً متوجه خود واحدتجاری دانست. ازنظر او این عوامل عبارتند از:
1- ایجاد و توسعه بیش از اندازه اعتبار: اگر شرکت، اعطای اعتبار به مشتریان را بیش از اندازه توسعه بخشد در دریافت دیون از بدهکاران دچار مشکل می‌گردد. توزیع کننده‌ها در صورت فروش کالا به مصرف کننده قادر به پرداخت بدهیهایشان هستند، پس اعتبارات اعطا شده از تولیدکننده به توزیع کننده و نهایتاً به مصرف کننده توسعه داده می‌شود. در این حالت یک زنجیره اعتبار ایجاد می‌شود و اگر یک حلقه در این زنجیره ورشکست شود خطر سقوط همه زنجیره وجود دارد. راه‌حل مناسب افزایش بررسیهای اعتباری و محدودکردن حتی‌الا‌مکان فروشهای نسیه است. گرچه ممکن است برخی شرکتها فکر کنند که از دست دادن حجم فروشهای نسیه، زیان بیشتری از سوخت شدن برخی مطالباتشان برای آنها به همراه دارد، اما تصمیم غلط درباره اعطای اعتبار ممکن است باعث ایجاد ریسک در فعالیت مالی خود شرکت گردد و این زیانهای اعتباری غیرمعمول ممکن است ساختار مالی شرکت را برای ادامه فعالیت تضعیف نماید.
2- مدیریت ناکارا: فقدان آموزش، تجربه، توانایی و ابتکار مدیریت، واحد تجاری را در باقی ماندن در عرصه رقابت و تکنولوژی دچار مشکل می‌سازد. بیشترین تعداد ورشکستگیها به این دلیل بوده‌اند. عدم همکاری و ارتباط موثر مدیریت با افراد حرفه‌ای هم در این طبقه قرار می‌گیرد.
اداره پژوهش تجاری دانشگاه7 پیترزبرگ مطالعه‌ای روی ده کارخانه تولیدی ناموفق طی سالهای 1954 و 1956 انجام داد. شرکتهای ورشکسته با ده شرکت موفق مخالف یکدیگر بودند و اختلا‌فات آنها به شرح ذیل بود:
شرکتهای ناموفق سوابق ضعیف و رویه‌های نگهداری سوابق ضعیف داشتند، شرکتهای موفق منابع زمانی و مالی بیشتری برای توسعه محصول صرف می‌کردند، شرکتهای ناموفق فراتر از عمق تکنولوژی در دسترس خود رفته بودند، مدیران آنها از تحلیل بازار و فروش غفلت می‌ورزیدند.
نتیجه نهایی این تحقیق نشان داد که ورشکستگیهای مورد بررسی بخاطر کوچک بودن این شرکتها نبود بلکه بخاطر مدیریت بد (سوءمدیریت) بود. برخی از این مدیریتهای ناکارا بخاطر تحمیل زیاد وظایف بیش از زمان در دسترس، به یک مدیر بود. آنها مسئولیتهای مختلفی داشتندکه فرصت رسیدگی به همه آنها را نداشتند. شاید ورشکستگی یک فرصت مناسب برای رهایی مدیر بود که می‌شد از آن اجتناب ورزید.
جامعه متخصصان ورشکستگی8 (انگلیس)، هزار و هفتصد شرکت را که طی سال 1992 ورشکست شده بودند بررسی کرد و دریافت که مدیریت شرکت بزرگترین دلیل سقوط شرکتها بوده است. بعد از آن به ترتیب بازار، فقدان سرمایه‌گذاری اضافی لازم و تامین‌مالی بلندمدت عوامل ورشکستگی شناخته شدند Newton,1998)).
نیوتن (1998) عنوان کرد که مدیریت ناکارا نمی‌تواند از عواملی چون فروشهای ناکافی (که منجربه ناکافی بودن سود برای باقی ماندن شرکت در عرصه تجارت می‌گردد)، قیمتگذاری نامناسب (که موجب پذیرش زیان روی یک قلم یا سود بسیار اندک می‌شود)، استفاده نادرست از دریافتنیها و پرداختنیها (عدم موفقیت در گرفتن تخفیفات عمده و عدم پرداخت بدهکارانی که دارای وضع وخیم هستند)، هزینه‌های سربار و عملیاتی بیش از اندازه و مخارج بهره بدهیهای درازمدت بیش از اندازه (که همه هزینه‌های ثابت هستند که در مقابل درامد قراردارند و باعث بالا‌رفتن نقطه سربه‌سر می‌شوند)، سرمایه‌گذاریهای بیش از اندازه در داراییهای ثابت و موجودیها (که باعث محدودیت وجوه و در دسترس نبودن آن برای ایفای سایر تعهدات می‌گردد)، سرمایه در گردش ناکافی و نقدینگی ضعیف (به‌خاطر بدهی جاری بیش از حد در نتیجه تحصیل داراییهای ثابت با استفاده از اعتبار کوتاه مدت)، ساختار سرمایه غیرموزون (نسبت نامطلوب بدهی به سرمایه)، پوشش بیمه‌ای نامناسب (درمقابل زیانهای ناشی از آتش‌سوزی، سرقت و...)، روشها و ثبتهای نامناسب حسابداری (که باعث دسترسی نداشتن مدیریت به اطلاعات مورد نیاز برای شناسایی مشکل و پیشگیری از آن می‌گردد)، رشد بیش از اندازه (رشد سریع باعث نیاز به وجه نقد بالا می‌گردد که ممکن است شرکت در کوتاه مدت قادر به ایفای آن نباشد و برای دستیابی به آن متحمل هزینه بهره گردد) و محدودیت ریسک (شرکتهایی که مصرف کنندگان متنوعی ندارند در صورت سوخت شدن یک فروش نسیه یا ورشکستگی یک مصرف کننده به سرعت ورشکست می‌شوند) جلوگیری کند و هر یک از آنها ممکن است منجربه سقوط شرکت گردد.
3- سرمایه ناکافی: در صورتی که سرمایه کافی نباشد، شرکت ممکن است قادر به پرداخت هزینه‌های عملیاتی و تعهدات اعتباری در سررسید نگردد. با این حال دلیل اصلی مشکل، معمولاً سرمایه ناکافی نیست و ناتوانی در مدیریت اثربخش سرمایه، مسئله اصلی است.
4- خیانت و تقلب: تعداد اندکی از ورشکستگیها با برنامه‌ریزی، ساختگی و بر اثر تقلب میباشد.
جدول 1 فهرست دلایل ورشکستگی را نشان میدهد.
جدول شماره 1- دلایل ورشکستگی
دلایل
ورشکستگی
دلایل درون سازمانی
ایجاد و توسعه
بیش از اندازه اعتبار
مدیریت ناکارا
سرمایه ناکافی
خیانت
و تقلب
ـــــــــــــــــــــــ
دلایل برون سازمانی
ویژگیهای سیستم اقتصادی/نوسانات تجاری
رقابت
تغییرات در تجارت و بهبودها و انتقالات در تقاضای عمومی
تامین
مالی
تصادفات
· کاهش سودنقدی: اگر در طی زمان سودنقدی شرکت رو به کاهش مستمر باشد این امر را می‌توان نشانه‌ای برای ورشکستگی تلقی کرد.
· بستن کارخانه‌ها یا شعبه های شرکت.
· زیانها: زیانهای عملیاتی منجربه نا توانی از پرداخت سودهای نقدی یا افزایش سرمایه‌گذاری می‌شود. این امر شرکت را به سوی ورشکستگی سوق میدهد.
· زیاد بودن فصول کم کاری و توقف عملیات.
· استعفای مدیران ارشد: مدیران ارشد یک سازمان در جایگاهی هستند که می‌توانند عملکرد بعدی سازمان را ببینند. بنابراین آنها می‌توانند زودتر استعفا دهند و به شرکتهایی که پتانسیل بهتری برای مقاومت در برابر ناملا‌یمات اقتصادی دارند بروند. این استعفا می‌تواند یک نشانه عملکرد ضعیف باشد.
· افت قیمت سهام: قیمتهای سهام نشاندهنده ارزشی هستند که بازار برای شرکت قائل است. بی‌ثباتی و کاهش قیمت سهام ممکن است منجربه ترک شرکت از سوی سهامداران با فروش سهام گردد و اعتبار دهندگان نیز عملکرد شرکت را با قیمت سهام آن ارزیابی می‌کنند (2000 .( Aiyabei,
مراحل ورشکستگی
نیوتن (1998) مراحل نامطلوب شدن وضع مالی شرکت را به دوره نهفتگی، کسری وجه نقد، نبود قدرت پرداخت دیون مالی یا تجاری، نبود قدرت پرداخت دیون کامل و در نهایت ورشکستگی تقسیم کرد (شکل 2). گرچه اغلب ورشکستگیها از این مراحل پیروی می‌کنند، اما برخی شرکتها ممکن است بدون طی همه مراحل به ورشکستگی کامل برسند.
وضعیت واحد تجاری به‌طور ناگهانی و غیرمنتظره منجربه ورشکستگی نمی‌شود. در مرحله نهفتگی ممکن است یک یا چند وضعیت نامطلوب به‌طور پنهانی برای واحد تجاری وجود داشته باشد بدون اینکه فوراً قابل شناسایی باشد. مثلاً تغییر در تقاضای تولید، استمرار افزایش در هزینه‌های سربار، منسوخ شدن روشهای تولید و... از این عوامل هستند. اغلب در دوره نهفتگی است که زیان اقتصادی رخ میدهد، بازده داراییها سقوط می‌کند. بهترین وضع برای شرکت این است که مشکل در همین مرحله کشف شود. مسئله دوم اینکه راه‌حلهای آسانتری که در این مرحله موثر است در مراحل بعد پاسخگو نخواهد بود. و نکته سوم، اعتماد عمومی دستخوش تزلزل نخواهد شد اگر مشکل در همین مرحله کشف و رفع گردد. برطرف ساختن مشکل‌در مراحل بعدی باعث کاهش اعتماد عمومی به شرکت می‌شود و در نتیجه دسترسی به وجوه دشوارتر می‌گردد و شاید شرکت ناچار به رد پروژه‌های سوداور شود.
مرحله کسری نقد وقتی شروع می‌شود که برای اولین بار یک واحد تجاری برای ایفای تعهدات جاری یا نیاز فوری، دسترسی به وجه نقد نداشته باشد گرچه چند برابر نیازش ممکن است داراییهای فیزیکی داشته و سابقه سوداوری کافی نیز داشته باشد. مسئله اینجاست که داراییها به قدر کافی قابل نقد شدن نیستند و سرمایه حبس شده است.
در مرحله نبود قدرت پرداخت دیون مالی یا تجاری، شرکت هنوز قادر به تحصیل وجه کافی از کانالهای مصرف هست. مدیریت ابزارهای مناسب دارد؛ مثلاً استفاده از افراد حرفه‌ای مالی یا تجاری، کمیته اعتباردهنده و تجدید ساختار در تکنیکهای تامین مالی. از طریق این روشها هنوز هم می‌توان مشکل را در این مرحله شناسایی و برطرف کرد.
در مرحله نبود قدرت پرداخت دیون کامل است که دیگر شرکت روبه نابودی رفته است. کل بدهیها از ارزش داراییهای شرکت فزونی دارد و شرکت دیگر نمی‌تواند از ورشکستگی کامل خود اجتناب کند Newton,1998)).
بررسی قانون ورشکستگی در برخی کشورها
تحقیق در مورد علل ورشکستگی در بسیاری از کشورهای سراسر جهان انجام شده است. نتایج به‌دست آمده متفاوت است، از آن جمله لا‌پورتا(La Portal) ، لوپز ( (Lopez، دی-سیلا‌نز(De-Silanse) ، اشلیفر(Shleifer) و ویشنی(1999) (Vishny) اختلا‌فات بین کشورها در نوع قوانین، مقررات و اجرای آن در مورد روشهای ورشکستگی را بررسی کردند. نتیجه یافته‌های آنها این بود که کشورهای دارای سیستم قضایی قویتر و حفاظت از سرمایه‌گذار، بازارهای اعتبار را تشویق می‌کنند. کلا‌سنس(Classens) ، جانکو(Djanko) و کلا‌پر(2002) (Klapper) دریافتند که در یک نمونه از کشورهای آسیای شرقی، بستانکاران بیشتر در معرض تحمل هزینه‌های ورشکستگی هستندclaessens,et al.,2000)).
کلا‌پر (2001) طی پژوهشی برای بانک جهانی، روی کشورهای مختلف در دنیا و قوانین ورشکستگی آنها مطالعه کرده است. کشورهای مورد مطالعه وی همگی قوانین ورشکستگی داشتند که نقدینگی و تجدید ساختار شرکتهای ورشکسته را مجاز می‌کرد. او در مورد اینکه چرا نتیجه استفاده از قوانین یکسان در کشورهای مختلف تغییر می‌کند، مطالعه کرد. وی انتظار داشت که این مسئله به تفاوتهای موجود در سیستمهای قضایی مربوط باشد. ضمناً تاثیر توسعه بازارهای سرمایه، مقیاس بخش بانکداری و درجه ثبات و رشد اقتصادی کلا‌ن براستفاده از قانون ورشکستگی نیز مورد انتظار بود.
کلا‌پر (2001) 37 کشور و داده‌های قانونی، مالی و سایر مشخصه‌های آنها را که بر ورشکستگی قانونی شرکتها تاثیر می‌گذارد، بررسی کرد. او دریافت که اگر کارایی سیستم قضایی بالا باشد، حقوق بستانکاران در کشور، قوی، سیستم مالی بازارگرا و روابط بانکی ضعیفتر باشد، ورشکستگیهای قانونی شرکتها بیشتر خواهدبود.
مطالعات بانک جهانی نشان میدهد که کشورهایی که مبنای قانون عرضی (انگلیس مدار) دارند، بیشترین حفاظت از سرمایه‌گذار را فراهم می‌سازند در حالی‌که آنهایی که مبداء قانون مدنی دارند (فرانسه، آلمان و اسکاندیناوی) حداقل حفاظت از حقوق سرمایه‌گذار را ارائه می‌دهند. به علاوه یافته‌ها نشان داد که ارتباط مهمی بین مبداءهای قانونی و اداره شرکت (موضوعاتی مثل پرداخت سود و مالکیت شرکت) در سراسر دنیا وجود داردClaessens, et al.,2000) )
بررسی قانون ورشکستگی ایران
در این بخش به بررسی مفاد قانون تجارت مصوب سال 1311 و اصطلا‌حات بعدی آن پرداخته می‌شود و در این زمینه لا‌یحه اصلاح قانون تجارت که اخیراً به مجلس شورای اسلامی جهت تصویب ارائه شده و مراحل نهایی تصویب را می‌گذراند مورد بررسی و مقایسه با قانون فعلی قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه قانون یادشده هنوز مصوب نشده است رئوس موارد ذکر می‌شود.
طبق ماده 141 لا‌یحه اصلا‌حیه قسمتی از قانون تجارت مصوب سال 1347 وظایف شرکت در صورت ورشکستگی به شرح زیر بیان شده است:
اگر براثر زیانهای وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از میان برود، هیئت مدیره مکلف است بلا‌فاصله مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلا‌ل یا بقا ی شرکت مورد شور و رای واقع شود. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلا‌ل شرکت ندهد باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6 این قانون، سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد. در صورتی که هیئت مدیره برخلا‌ف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق‌العاده مبادرت نکند و یا مجمعی که دعوت می‌شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد هر ذینفع می‌تواند انحلا‌ل شرکت را از دادگاه صلا‌حیتدار درخواست کند.
گرچه در این ماده قانونی امر ورشکستگی به صراحت مشخص نشده است اما در ماده 143 همین قانون که در ادامه خواهد آمد ورشکستگی تصریح گردیده است.
همان‌طور که می‌بینیم طبق قانون تجارت، شرکت ورشکسته شرکتی است که دارای زیان انباشته حداقل به میزان نصف کل سرمایه شرکت باشد. در این صورت می‌باید مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل و در مورد انحلا‌ل یا ادامه فعالیت شرکت تصمیمگیری شود. بنابراین قانون ، حمایت اندکی از ذینفعان و بخصوص اعتباردهندگان می‌کند و شرکت را در مورد بقا یا انحلا‌ل مخیر می‌داند، در حالی‌که ممکن است کل سرمایه آنها براثر این تصمیمگیری از دست برود. از طرف دیگر حتی تعریف ورشکستگی شرکت هم مبتنی بر منافع سهامداران بوده و معیار را زیان انباشته و سرمایه اسمی می‌داند. قدرت پرداخت دیون شرکت به عنوان معیاری که برای تعیین وضع مالی شرکت و تداوم فعالیت آن نقش کلیدی را داراست، در قانون درنظر گرفته نشده است (منصور، 1379).
با این حال، ماده 143 تا حدودی بر منافع اعتباردهندگان (یا صاحبان دین) تکیه کرده است. در این ماده از قانون تصریح می‌گردد:
در صورتی که شرکت ورشکسته شود یا هنگام انحلا‌ل معلوم شود که دارایی شرکت برای تادیه دیون آن کافی نیست دادگاه صلا‌حیتدار می‌تواند به تقاضای هر ذینفع ،هر یک از مدیران و یا مدیرعاملی را که ورشکستگی شرکت یا کافی نبودن دارایی شرکت به نحوی از انحا ، معلول تخلفات او بوده منفرداً یا متضامناٌ به تادیه آن قسمت از دیونی که پرداخت آن از دارایی شرکت ممکن نیست، محکوم کند (منصور، 1379).
طبق این ماده، شکایت از مسئولان ورشکستگی شرکت منوط به‌عدم قدرت پرداخت دیون است و به‌طور ضمنی این معیار درنظر گرفته شده است.
علاوه بر این در ماده 412 قانون فعلی نیز اشاره مختصری به تادیه دیون شده است. در زیر قسمتی از ماده فوق آمده است:
ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که برعهده اوست حاصل می‌شود (منصور، 1379).
در پیش‌نویس لا‌یحه اصلاح قانون تجارت که در جریان تصویب است، طبق ماده 835 تشخیص سازمانی به نام سازمان بازسازی، ملاک ادامه فعالیت طبق ضوابط بازسازی قرار گرفته است. در حالی‌که در قانون فعلی ناتوانی از پرداخت دیون ملاک ورشکستگی شناخته شده است.
ماده 835 به شرح زیراست:
تاجری که توانایی پرداخت دیون خود را ندارد ولی، به تشخیص سازمان بازسازی قادر به ادامه فعالیت تجارتی است مشمول بازسازی قرار می‌گیرد.
مشمولا‌ن این ماده مکلفند ظرف مدت سی روز از تاریخ شروع توقف در پرداخت دیون، درخواست رسیدگی به سازمان بازسازی تسلیم نمایند(ماده 836).
یکی از تسهیلا‌ت قانون جدید برای اشخاص حقیقی و حقوقی در شرف ورشکستگی، ایجاد یک مرحله میانی به نام بازسازی به منظور تامین حقوق طلبکاران ضمن نظارت در ادامه فعالیت اجرایی و مالی شرکت یا تاجر جهت مساعدت و جلوگیری از ورشکستگی قطعی است، که نکته حائز اهمیتی است که در قانون جدید مورد توجه قرار گرفته و آثار مثبت اقتصادی خواهد داشت.
به هرحال اعلا‌ن یا درخواست ورشکستگی به عهده خود شرکت یا بستانکاران است. ماده 415 قانون تجارت فعلی نیز به همین مسئله اشاره دارد:
ورشکستگی تاجر به حکم محکمه بدایت در موارد زیر اعلام می‌شود:
الف- برحسب اظهار خود تاجر،
ب- به موجب تقاضای یک یا چند نفر از طلبکارها،
ج- برحسب تقاضای مدعی‌العموم بدایت (منصور، 1379).
در لا‌یحه اصلاح قانون تجارت (ماده 837) نیز به درخواست گروهها و اشخاص مندرج در قانون فعلی، هیئت تشخیص درخصوص ناتوانی تاجر از پرداخت دیون، توقف و تاریخ آن و همچنین شمول بازسازی یا ورشکستگی تصمیمگیری می‌کند. علاوه بر این که تبصره 1 ماده مذکور در مورد بند«ب» ، مواردی شامل مطالبات کارگری، تامین‌اجتماعی، استیجاری و مالیاتی ناشی از فعالیت تجارتی نیز می‌شود که در قانون فعلی این مورد مسکوت بوده است.همچنین در تبصره 2 ماده مذکور معیارهای احراز ناتوانی تاجر در پرداخت دیون، توقف و تاریخ آن و... منوط به تصویب آیین‌نامه اجرایی این قانون از طرف هیئت وزیران بوده است. تدوین آیین‌نامه اجرایی در این مورد در جهت شفاف‌سازی و مشخص شدن معیارهای ورشکستگی که قبلا‌ً قانون به صورت کلی به آن اشاره کرده بود، موثر است.
تبصره 2 ماده 837:
معیارهای احراز ناتوانی تاجر در پرداخت دیون، توقف و تاریخ آن و همچنین شمول بازسازی یا ورشکستگی، مطابق آیین‌نامه‌ای است که ظرف مدت سه ماه از تاریخ تصویب این قانون، به پیشنهاد مشترک وزارت بازرگانی، وزارت امور اقتصاد و دارایی، وزارت دادگستری و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
تا این مرحله هنوز تاجر در مرحله بازسازی که قبل از ورشکستگی است قرار دارد. در ماده 845، طرح بازسازی9 که از طرف هیئت تشخیص ارائه می‌گردد متضمن موارد 13گانه است که از آن جمله می‌توان به نحوه ادامه فعالیت، اسامی طلبکاران و نحوه پرداخت دیون، فهرست تعهدات و چگونگی ایفا یآنها، تعیین تکلیف در مورد کارکنان، اصلا‌حات لازم در اساسنامه و صورتهای مالی حسابرسی شده برای شرکتها اشاره کرد، که به نظر می‌رسد منافع اعتباردهندگان کاملا‌ً در آن ملحوظ شده باشد.
طبق ماده 843 لا‌یحه اصلاح قانون تجارت، در پاراگراف دوم در صورت عدم ارائه درخواست بازسازی ظرف مهلت مقرر، هیئت با صدور سند عدم امکان بازسازی، پرونده امر را برای رسیدگی به ورشکستگی تاجر به دادگاه تجارتی می‌فرستد.بنابراین در این مرحله است که شرکت در صورت عدم امکان بازسازی وارد مرحله ورشکستگی می‌شود. به هرحال طبق ماده 848 دوره بازسازی نباید از سه سال تجاوز کند.در تبصره ماده 845 نیز نحوه ارجاع شرکت برای ورود به مرحله ورشکستگی قطعی، ارائه شده است.تبصره 2 ماده 845:
هیئت تشخیص مکلف است بر اجرای مصوبات خود، از جمله طرح بازسازی، نظارت کند و در صورتی که در دوره بازسازی تشخیص دهد، طرح توفیقی ندارد، می‌تواند پرونده را به دادگاه تجارتی برای اخذ تصمیم راجع به ورشکستگی بفرستد. از تاریخ قطعیت صدور حکم ورشکستگی ماموریت سازمان بازسازی در مورد آن تاجر پایان یافته تلقی می‌شود.
طبق ماده 849 لا‌یحه اصلاح قانون تجارت تاجر می‌تواند با اخذ نظر کمیته طلبکاران تقاضای تجدیدنظر کند، بنابراین به نظر می‌رسد در لا‌یحه اصلاحی تلاش بیشتری برای تداوم فعالیت تاجر و حفظ منافع طلبکاران به عمل آمده است.
در قانون فعلی توجهی به حقوق سرمایه‌گذاران که یکی از شرکای اصلی ورشکستگی هستند نشده است. ماده 418 به این مسئله اشاره دارد. در این ماده آمده است:
تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم از مداخله در تمام اموال خود، حتی آنچه ممکن است در مدت ورشکستگی عاید او گردد ممنوع است. در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن موثر در تادیه دیون او باشد مدیر تصفیه قائم مقام ورشکسته بوده و حق دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبور استفاده کند (منصور، 1379).
در سایر ماده‌ها نیز از شخص ورشکسته با عنوان تاجر یاد شده است که این امر نشاندهنده توجه اندک قانونگذار به شخص حقوقی است. تنها در ماده 414 به شرکتهای تضامنی، مختلط یا نسبی نیز اشاره شده است. به هرحال شرکتهای سهامی به عنوان مهمترین واحدهای تجاری اکثر اقتصادهای پویا در قانون مدنظر قرار نگرفته‌اند و به نظر می‌رسد که این مواد نیاز به بازنگری اساسی دارد.
مفاد ماده 421، در حمایت از حقوق بستانکاران تجار ورشکسته است، گرچه چندان عنایتی به شرکت یا سازمان به عنوان شخص حقوقی نشده است. در این ماده قانونی آمده است:
همین که حکم ورشکستگی صادر شد قروض موجل با رعایت تخفیفات مقتضیه نسبت به مدت، به قروض حال مبدل می‌شود (منصور، 1379).
اما به دلیل تبدیل دیون موجل به حال به نوعی می‌توان گفت بخشی از بستانکاران نسبت به بقیه در اولویت قرار گرفته‌اند، چون بعضی از بستانکاران که وصول طلب آنها موکول به آینده است یعنی در تاریخ ورشکستگی دارای طلب مدت‌دار هستند، با حکم ورشکستگی طلبشان تبدیل به حال می‌شود. این در حالی است که سایر بستانکاران که طلبشان می‌بایست در تاریخ ورشکستگی یا قبل از آن پرداخت می‌شد، اکنون با گروه اول در وصول طلب برابرند. بنابراین با وجود اینکه ظاهراً قانون از بستانکاران حمایت کرده است، باز حقوق گروهی از آنها نسبت به سایرین نادیده گرفته شده است.
در لا‌یحه اصلاح قانون تجارت در ماده 850، مادامی که شرکت در دوره بازسازی به سر می‌برد دیون موجل، تبدیل به حال نمی‌شود. بنابراین تقریباً اشکالی که بر قانون فعلی وارد است مرتفع شده است.
3
ماده 850 به شرح زیر است:
رای هیئت تشخیص بر اجرای بازسازی موجب حال شدن دیون موجل نمی‌شود و خسارت تاخیر تادیه را نیز قطع نمی‌کند.
تبصره: خسارت تاخیر تادیه برمبنای شاخص قیمت خرده فروشی است که هر سال توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام و تعیین می‌شود. به هرحال خسارت تاخیر تادیه نباید کمتر از 6 درصد در سال باشد.
چنان که می‌بینیم در تبصره ماده مذکور نقیصه ماده 421 قانون فعلی تا حدود زیادی مرتفع شده و به احقاق حقوق طلبکاران بیشتر پرداخته شده است. از آنجا که حال شدن طلب هر گروه از طلبکاران موکول به درنظر گرفتن شاخص خرده فروشی است بنابراین مسئله تورم نیز در قانون جدید مورد ملا‌حظه قرار گرفته است.
در ماده 423 قانون فعلی نیز که موضوع آن باطل بودن معاملا‌تی است که در تاریخ توقف به نحوی از انحاء حقوق بستانکاران را ضایع کرده و یا موجب رجحان حقوق برخی از بستانکاران به سایرین گردد، قانونگذار با بلا‌اثر و باطل شناختن این معاملات به صاحبان دیون توجه کرده است10 .
در این رابطه مفاد ماده 424، 425 و 426 نیز در تاکید بر حقوق طلبکاران است حتی قبل از توقف یا ورشکستگی که شامل معاملا‌تی است که ثابت گردد به نحوی از انحا قبل از توقف حقوق بستانکاران ضایع شده است11.
به هرحال پس از رسیدن به ورشکستگی و مشمول شدن واحد تجاری، طبق قانون تجارت قسمت مهمی از منافع سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان از بین رفته است و مقطعی که قانون برای رای به انحلا‌ل واحد تجاری معین کرده است در واقع انتهای کار شرکت است. به این دلیل اعتباردهندگان نمی‌توانند به انتظار حمایتهای قانونی باشند.
از طرف دیگر سازمان بورس اوراق بهادار تهران نیز برای شناسایی شرکتهای ورشکسته از همان ماده 141 قانون تجارت بهره می‌گیرد. با این تفاوت که براساس آیین‌نامه‌های اجرایی و انضباطی بورس اوراق بهادار تهران پاره‌ای محدودیتهای ویژه بر شرکتهایی که مشمول ماده 141 شناخته می‌شوند، وضع می‌گردد که آنها را ملزم به رفع مشکل مربوط می‌کند. موارد ذکر شده بدین شرح است:
در صورتی که شرکت، مشمول ماده 141 و ورشکسته شناخته شود از این تاریخ به مدت شش ماه به شرکت فرصت داده می‌شود تا مشکل زیان انباشته را مرتفع کرده و مطابق قانون رفتار نماید. پس از گذشت این مدت در صورتی که همچنان شرکت ورشکسته تشخیص داده شود و زیان مربوط را کاهش نداده باشد، نماد شرکت متوقف می‌گردد و برای ورود مجدد نماد به بورس، شرکت می‌بایست تمامی مراحل قانونی را مجدداً طی کند.
در صورتی که پس از مدت معین باز هم شرکت اقدامی در این خصوص نکرده باشد، این بار شرکت به حالت تعلیق درآمده و در نهایت از تابلو حذف می‌شود. بنابراین برای پذیرش و ورود مجدد به بورس اوراق بهادار تهران می‌بایست شرکت تمام مراحل را از ابتدا طی کند.
با بررسی این آیین‌نامه متوجه می‌شویم که سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان متولی و نهاد نظارت بر بازار سرمایه هیچ روش اجرایی پیشگیرانه و کنترلی برای جلوگیری از ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ندارد و پس از ورشکستگی رسمی و قانونی شرکتها، پاره‌ای تدابیر و راه‌حلها را اتخاذ نموده است، در حالی که در این زمان دیگر حمایتی از سرمایه‌گذاران به عنوان شرکای اصلی بازارهای سرمایه به عمل نمی‌آید. این در شرایطی است‌که از سازمان بورس اوراق بهادار انتظار می‌رود قبل از وقوع رویداد ورشکستگی کنترلهایی بر وضع مالی شرکتها داشته باشدو قبل از وقوع آن سرمایه گذاران را از بالا رفتن ریسک ورشکستگی آگاه سازد.
نتیجه‌گیری
همان‌طور که ملا‌حظه شد ورشکستگی تجاری ممکن است دلایل متعددی داشته باشد. در کشورهای توسعه یافته این مقوله از طریق سیستمهای قانونی مورد توجه و نظارت قرار می‌گیرد اما در کشورهایی که ثبات تجاری و اقتصادی کمتر است، احتمال ورشکستگی بیشتر می‌شود، خصوصاً اگر قانون نیز حمایت اندکی از ذینفعان ورشکستگی انجام دهد.
بنابراین لازم است روشی برگزیده شود که وضعیت مالی شرکت را ارزیابی کند، ولی از آنجا که هیچ یک از روشهای ارزیابی عملکرد در دنیا مدل کاملی ارائه نمی‌دهد و همواره در کنار یک مدل پیش‌بینی، نیاز به قضاوت حرفه‌ای تصمیمگیرنده نیز میباشد، اتکا به یک مدل پیش‌بینی ورشکستگی همیشه منتهی به تصمیم صحیح از طرف گروههای ذینفع نمی‌شود.
ضمناً گروههای ذینفع متعددی وجود دارند که نیازمند تصمیمگیری بهینه اند و لازم است این گروهها را محدود کرد تا بهتر بتوان در ارائه مدل پیش‌بینی بر یکی از آنها تمرکزکرد.
با این حال لا‌یحه اصلاح قانون تجارت در حفظ منافع ورشکسته و طلبکاران اهتمام کرده است اما به نظر می‌رسد لازم باشد در مورد این‌گونه قوانین، هر چند سال یکبار بازنگری و بررسیهای جامعی انجام گیرد.
به هرحال به نظر می‌رسد که کار علمی و قانونی اندکی در مورد ورشکستگی در کشور ما انجام شده است و با توجه به شکوفایی هرچه بیشتر اقتصاد و تجارت در ایران، آینده راه فراخی برای وقوع ورشکستگیهای تجاری فراهم می‌سازد. این در حالی است که هنوز تعریف شفاف و کاملی از ورشکستگی در کشور ما وجود ندارد.
نویسنده:زهره حاجیها
در قانون تجارت شرکت تعریف نشده و قانون مدنی آن را در ماده 571 به این طریق تعریف می نماید : شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه.
این تعریف شامل کلیه شرکت ها و اشاعات است، زیرا شرکتی که چند نفر با پرداخت مبلغی پول ، جهت حفر قنات یا احداث جاده تشکیل می دهند و همچنین اشاعه ای که چند نفر در خانه ای دارند و هر یک چند دانگ آن را مالک هستند هر دو مشمول تعریف فوق است . قانون مدنی در مواد بعدی مشمول بودن آن را تصریح می کند . زیرا در ماده 572 ذکر شده شرکت اختیاری است یا قهری قانون مدنی شرکت اختیاری را در ماده 573 به این نحو تعریف نموده : شرکت اختیاری یا در نتیجه عقدی از عقود حاصل می شود یا در نتیجه شرکاء از قبیل مزج اختیاری یا قبول مالی مشاعاً در ازاء عمل چند نفر و نحو آنها. و در ماده 574 ذکر شده : شرکت قهری اجتماع حقوق مالکین است که در نتیجه امتزاج یا ارث حاصل می شود.
از مطالب فوق بر می آید که اشاعات و شرکت هر دو در قانون مدنی شرکت نامیده می شود . حال اگر بخواهیم شرکت را از اشاعه جدا کنیم باید چنین تعریف نماییم: شرکت عبارت از قراردادی است که به موجب آن شرکاء متعهد می شوند چیزی را در شرکت گذارده و منافع آن را تقسیم نمایند. و نیز اشاعه اجتماع حقوق مالکین متعدد است در شیئی واحد به نحو مشاع بدون قصد منفعت. در این مورد دو موضوع قابل دقت است :
- در تعریف شرکت ذکر شد که عبارت از قراردادی است که شرکا جهت تقسیم منفعت سرمایه منعقد می سازند. نباید تصور کرد که شرکت فقط برای بردن منفعت است و به ضرر و زیان توجهی ندارد بلکه شرکت ممکن است ضرر هم داشته باشد ولی چون قصد شرکاء تقسیم ضرر و زیان نیست زیرا عقلائی نیست که اشخاصی شرکتی تشکیل دهند که حتماً ضرر داشته باشد و ضرر آن را تقسیم نمایند لذا در تعریف فوق ذکری از ضرر نشده و چون احتمال بردن ضرر هم داده می شود به همان نسبت که منفعت تقسیم می شود اگر زیانی هم حاصل شود قابل تقسیم خواهد بود مگر خلاف آن شرط شود.
- اشاعه را در تعریف فوق اجتماع حقوق مالکین به نحو مشاع دانستیم بدون قصد منفعت . از این تعریف نباید تصور کرد اشاعه اجتماع حقوق افرادی است در چیزس که هیچ منفعتی نداشته باشد بلکه قاعدتاً مالی که منفعت نداشته باشد قیمت ندارد . مقصود از شرط عدم قصد منفعت این است که عمل اشاعه بدون قصد منفعت باشد نه این که هر یک از شرکاء از حصه مشاعی خود منافعی نبرند.
فرق بین شرکت و اشاعه
از تعریف فوق معلوم شد که شرکت اجتماع حقوق شرکاء است به قصد منفعت و در اشاعه قصد منفعت وجود ندارد. تفاوت دیگر آنها به شرح زیر است:
- شرکت در نتیجه عقد و اختیار حاصل می شود مثل شرکتی که به جهت حفر قنات تأسیس می شود . ولی اشاعه اغلب ممکن است قهری باشد مانند حقی که وراث پس از فوت مورث در ترکه او پیدا می کنند یا این که دو خرمن متعلق به دو نفر در نتیجه وزش باد و یا اشتباه داخل هم بشود.
- شرکت برای مدت معین و یا غیر محدود تشکیل می شود و معمولاً شرکا نمی توانند جز در موارد لازم و یا طبق حکم دادگاه سهم خود را افراز نمایند ولی در اشاعه هر شریک می تواند هر موقع بخواهد سهم خود را افراز نماید.
- در شرکت انتقال سهم الشرکه تابع تشریفاتی است و در بعضی از آنها رضایت شرکاء دیگر لازم است ولی در اشاعه انتقال حصه مشاع از ناحیه هر یک از شرکاء مانعی ندارد.
فرق بین شرکت تجارتی و حقوقی
شرکت های تجارتی برای امور تجارت تشکیل می شوند، از این جهت مزایا و اختلافاتی با سایر شرکت ها دارند که ذیلاً بیان می شود:
- شرکت های تجارتی دارای شخصیت حقوقی هستند که به شخصیت شرکاء بستگی ندارد و شرکت به خودی خود قادر است امور تجارت را انجام دهد و دارای اموال و حقوقی باشد . ولی در سایر شرکت ها شخصیت حقوقی وجود ندارد و اموال شرکت مشاعاً متعلق به شرکاء است.
- قانون ، شرکت های تجارتی را تحت نظم به خصوصی قرار داده و حتی نوع و شکل آنها را محدود به 7 قسم نموده است و مقرراتی هم برای هر یک منظور داشته ولی شرکت های حقوقی تابع قصد و اراده شرکاء می باشند و به هر نحو که بخواهند به شرط این که به خلاف قانون مدنی نباشد می توانند شرکت تشکیل بدهند.
- هر گاه شرکت تجارتی از عهده پرداخت دیون خود برنیاید مانند تجار مقررات ورشکستگی درباره آن اجرا می شود ولی در سایر شرکت ها این مقررات وجود ندارد بلکه هر شریکی نسبت به سهم خود مسئول پرداخت قروض شرکت است . از این جهت در صورت عدم توانایی برای تأدیه ، مقررات اعسار درباره او اجراء می شود.
- شرکت های تجارتی مانند تجار دارای تکالیفی از قبیل الزام به داشتن دفاتر تجارتی و ثبت تجارتی و غیره هستند ولی سایر شرکت ها از این قسمت معاف اند.
شرایط اساسی شرکت های تجارتی
شرکت های تجارتی اختیاری بوده و در نتیجه عقد حاصل می شوند و به موجب قرارداد خواهند بود . در شرکت های سهامی خرید سهم بخ منزله امضاء قرار داد خواهد بود زیرا در ماده 15 اصلاحی قانون تجارت تصریح شده: امضاء ورقه تعهد سهم، به خودی خود مستلزم قبول اساس نامه شرکت و تصمیمات مجامع عمومی صاحبان سهام می باشد. شرایط اساسی صحت قرارداد به شرح زیر است:
1- قصد و رضای شرکاء
چون تشکیل شرکت تجارتی اختیاری است از آن جهت شرکاء باید قصد و رضایت برای ورود در شرکت داشته باشند بنابراین اگر کسی در عقد قرار داد مکره بوده و یا اشتباه کرده باشد و رضایت و یا قصد ورود در شرکت نداشته باشد، این عقد باطل است.
2- اهلیت شرکاء
شرکائ مؤسس باید برای معامله و عقد قرار داد اهلیت داشته باشند بنابراین صغیر و مجنون و امثال آنها نمی توانند شرکت تأسیس نمایند مگر آن که مطابق قانون مدنی ، ولی یا قیم از طرف آنها اقدام نماید و الا شرکت باطل است.
باید در نظر داشت پس از تشکیل شرکت مطابق مقررات قانونی خرید و فروش سهام یا سهم الشرکه بین اشخاصی که اهلیت ندارند و یا قصد ورضایت نداشته اند باعث بطلان قرارداد نبوده و فقط در معامله سهام مؤثر است.
مشروع بودن موضوع و جهت شرکت
موضوعی که شرکت به آن اشتغال خواهد داشت باید مشروع باشد مثلاً اگر شرکتی برای خرید و فروش اسلحه غیر مجاز یا ایجاد قمارخانه و یا قاچاق اجناس تشکیل شود باطل خواهد بود. همچنین جهت شرکت یعنی نتیجه ای که شرکت برای آن تشکیل می شود ( که ایجاد منفعت است ) باید هم مشروع و هم عقلایی باشد . مثلاً شرکتی که منافع آن برای کمک به ایجاد اغتشاش در کشور و جنگ باشد به علت نامشروع بودن و یا شرکتی که فرضاً برای خشکاندن دریاها بدون استفاده از آن تشکیل شود، به علت عقلایی نبودن باطل است.
بازدید دیروز: 117 بازدید
بازدید کل: 703392 بازدید
9 روش برای شاد زیستن
10 راز بزرگ شاد زیستن
نکته های قشنگ زندگی
راههای شاد زیستن برای زنان
عادتهای افراد شاد
رایانش ابری
رایانش ابری چیست؟
[عناوین آرشیوشده]